Ιανουάριος 2016 ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΠΛΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΘΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΩ ΕΔΩ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΑΡΘΡΟ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΜΑΝΙΑΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ" ΠΟΥ ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ ΕΔΩ ΚΑΙ 16 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΟΜΩΝΥΜΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ.
Ιανουάριος 2016
ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΠΛΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Για τον απλό πολίτη οι Τράπεζες αποτελούν μέσο αποταμίευσης και εξασφάλισης των πλεονασμάτων του. Για τον εμπορευόμενο αποτελούν επιπλέον και μέσο δανειοδότησης για ενίσχυση της επιχειρηματικότητάς του. Για όλους τους ανθρώπους της σύγχρονης εποχής είναι ευχής έργο να υπάρχει υγιές τραπεζικό σύστηνα ώστε να μπορούν να κάνουν εύκολα και γρήγορα τις όποιες συναλλαγές τους. Η υγεία αυτή προσδιορίζεται από την ύπαρξη διαθέσιμων κεφαλαίων, που τα αποτελούν εκτός από τα κεφάλαια που έχουν διαθέσει οι τραπεζίτες και η όσο το δυνατό μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των καταθέσεων για αποταμίευση και των χορηγήσεων δανείων για διάφορους σκοπούς. Η υγεία κάθε περίοδο προσδιορίζεται από την τιμή της μετοχής που διακυμαίνεται στο χρηματιστήριο αξιών.

Μέχρι πριν από δέκα χρόνια όλα αυτά που προανέφερα κινούνταν με ομαλούς ρυθμούς. Ένα πρώτο στοιχείο ανωμαλίας δημιουργήθηκε με την έξαρση των καταναλωτικών δανείων. Αποτέλεσε για πολλά χρόνια πολιτική των περισσότερων τραπεζών η πώληση καταναλωτικών δανείων. Ιδιαίτερα σε περιόδους όπως αυτή, τις παραμονές των γιορτών, οι τράπεζες πίεζαν τους πελάτες τους για λήψη εορτοδανείων. Απ` αυτή την πολιτική όλοι επιχειρούσαν να ωφεληθούν. Οι υπάλληλοι των τραπεζών, από τους απλούς πωλητές μέχρι τους διευθυντές και τη διοίκηση, γιατί έπαιρναν επιπλέον πριμ ανάλογα με τις χορηγήσεις που εξασφάλιζαν, οι λήπτες γιατί περνούσαν καλά καταναλώνοντας τα ποσά των εορτοδανείων και οι έμποροι κάθε είδους γιατί αυξανόταν η πελατεία τους. Το πρόβλημα προέκυπτε με την επιστροφή των δανείων, που ήταν και επιβαρυμένη λόγω των υψηλών επιτοκίων. Έτσι πολλά απ` αυτά τα δάνεια άρχισαν να γίνονται κόκκινα, δηλαδή με μη καταβαλλόμενα τοκοχρεωλύσια στις τακτές προθεσμίες. Αυτό αποτέλεσε και το πρώτο καμπανάκι κινδύνου, προτού φθάσομε στο 2009 και εμφανιστεί με ανάγλυφο τρόπο η σοβούσα οικονομική κρίση. Το πρόβλημα, όμως έγινε οξύ, και η οξύτητα του μεγάλωνε όσο περνούσαν τα χρόνια, γιατί τα ανεξόφλητα δάνεια συσσωρεύονταν αφού ο ρυθμός μη αποπληρωμής τους αυξανόταν με το χρόνο. Με την ίδια λίγο – πολύ διαδικασία λειτούργησε το τραπεζικό σύστημα και για τα επιχειρηματικά, ακόμα και για τα στεγαστικά δάνεια.
Από την άλλη μεριά, η αβεβαιότητα σχετικά με τις εξελίξεις οδηγούσε τους αποταμιευτές σε αναλήψεις των καταθέσεών τους, αφού εκτός από τα χαμηλά επιτόκια καταθέσεων ερχόταν να προστεθεί και ο προβληματισμός για την ασφάλειά τους, που κινδύνευε από τη μείωση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών λόγω των κοκκινισμένων δανείων. Έτσι το κεφαλαιακό πρόβλημα των τραπεζών επιδεινωνόταν, αιτία που οδήγησε στις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις τους, δηλαδή στην αναζήτηση νέων κεφαλαίων. Εκείνοι, όμως, που θα έβαζαν νέα κεφάλαια κάτω απ` αυτές τις δυσμενείς συνθήκες είναι φυσιολογικό να επιζητούσαν εξασφαλίσεις. Αυτές ξεκινούσαν από τη συμμετοχή στη διοίκηση, πλειοψηφική ή περίπου πλειοψηφική, στοιχείο που αποτελούσε μια πρώτη εξασφάλιση με δεδομένη τη σοβαρή ακίνητη και κινητή περιουσία αυτών των ιδρυμάτων. Ενισχυόταν όμως σημαντικά με την εξασφάλιση διαχείρισης των κόκκινων δανείων, που με διάφορους τρόπους θα δημιουργούσαν κέρδος.
Μέσα σ` αυτό το περίπλοκο σύστημα, που οδηγούσε σε γρήγορη μεταβολή των ωφελούμενων σε ζημιωνόμενους, ήλθε να προστεθεί και η πολιτική. Αφού το τραπεζικό σύστημα αδυνατούσε να συνεχίσει τον τετριμένο τρόπο παρεμβάσεων, δηλαδή την προώθηση ψηφοθηρικού χαρακτήρα υποθέσεων μέσω των δυνατοτήτων που δημιουργούσε, προσπάθησε να αξιοποιήσει τα εθνικά υπόβαθρα του μέσου Έλληνα πολίτη, με την επίκληση της διατήρησης της Ελληνικότητάς του. Σα να ήταν δυνατό να μπορεί αυτό να γίνει σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και με το χρήμα να έχει αποκτήσει διακρατική εμβέλεια. Σα να ήταν δυνατό να γίνει αυτό σε μια χώρα που χρωστάει 300 δισεκατομμύρια ευρώ και θέλει δε θέλει είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί τις συνταγές των δανειστών της. Αντί για διατήρηση της Ελληνικότητας, τα κεφάλαια των τραπεζών μας (κράτους, ιδρυμάτων, σωματείων κλπ) εξαερώθηκαν και αυτά και οι νέοι κεφαλαιουχικοί επενδυτές πήραν το πάνω χέρι στους διοικητικούς μηχανισμούς τους.
Το συμπέρασμα του μέσου πολίτη από την αδρή αυτή επισκόπηση είναι ένα και απλό: δεν υπάρχει αριστερή ή δεξιά πολιτική για το τραπεζικό σύστημα. Υπάρχει μόνο διορατική ή απερίσκεπτη διαχείρισή του. Σ` αυτό το πεδίο θα εξελίσσονται οι υποθέσεις κατά την επόμενη περίοδο. Θα τις παρακολουθούμε…