Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2010

Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2010

ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΤΟΝ 4o -15o αιώνα



Του Γιάννη Δ.Λύρα-Καθηγητή Βιολογίας

Ο νομός Μεσσηνίας έχει 4 επαρχίες Καλαμάτας, Μεσσήνης, Τριφυλίας και Πυλίας. Με βάση τη βιβλιογραφία και τη δική μου έρευνα, μελέτη, καταγραφή, φωτογράφιση, οι υπάρχοντες βυζαντινοί ναοί, άγνωστοι, χρονολογημένοι και μη, είναι 161. Αναλυτικά υπάρχουν στην Τριφυλία 12, Πυλία 37, Μεσσήνη 54 και Καλαμάτα 58. Οι περισσότεροι ναοί υπάρχουν στο δήμο Ιθώμης, λόγο του αρχαιολογικού χώρου και ακολουθεί ο δήμος Λεύκτρου ,της Καλαμάτας.Οι υπάρχοντες ναοί 5-15 αιώνα είναι αναλυτικά. Τον 5-9 αιώνα είναι 11, 10-11 αιώνα 26, 12 αιώνα 17, 13 αιώνα 23, 13-14 αιώνα 16, 14-15 17 και αχρονολόγητοι-άγνωστοι 51. Σύνολο 161.Σε 7 δήμους της Μεσσηνίας δεν υπάρχουν βυζαντινοί ναοί και θα πρέπει να γίνει μια επιτόπια μελέτη , έρευνα καταγραφή για την επιβεβαίωση της αλήθειας. Όμως υπάρχουν βυζαντινοί ναοί οι οποίοι είναι σοφατισμένοι - ασβεστωμένοι και έχουν εξαφανιστεί τα αρχικά χαρακτηριστικά τους, όπως είναι στη Βαλύρα οι ναοί Αγιάννης Ριγανάς και άγιος Νικόλαος τον οποίο αναφέρει και ο περιηγητής Πουκεβίλ, Βλαχόπουλο και αλλού. Άρα δεν είναι ο πραγματικός αριθμός βυζαντινών ναών..Αν μετρηθούν και τα κάστρα, οχυρά, γεφύρια, τειχίσματα, νερόμυλοι, καλντερίμια και παλιά σπίτια ο αριθμός των μνημείων του βυζαντινού πολιτισμού στη Μεσσηνία είναι αρκετά

Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010

Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΚΑΤΟΧΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Απο το 1893 έως το 1953: (Κατασκευή-Ανατίναξη απο τους Αντάρτες του ΕΛΑΣ-Επικοινωνία... με βάρκα-Ξύλινη Γέφυρα-Ανακατασκευή)

Του ιστοριοδίφη Γιάννη Δ. Λύρα

***


Κατοχή - Αντίσταση (1941-44)
Τον Απρίλιο του 1941 οι Έλληνες στρατιώτες επιστρέφουν ηττημένοι από το Αλβανικό μέτωπο. Είναι εξαντλημένοι και απογοητευμένοι. Ακολουθεί στη συνέχεια η τριπλή κατοχή της Ελλάδος από Γερμανούς, Βουλγάρους και Ιταλούς. Η ελληνική κυβέρνηση και ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄ καταφεύγουν στην Αίγυπτο. Στην Αθήνα σχηματίζεται κατοχική κυβέρνηση. Ο χειμώνας 41-42 υπήρξε εφιαλτικός. Οι θάνατοι από ασιτία στα μεγάλα αστικά κέντρα μέρα με τη μέρα μεγάλωναν, ενώ χιλιάδες άμαχοι βρήκαν φρικτό θάνατο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.Στις 30-5-1941 ο Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας σκαρφάλωσαν από μια υπόγεια στοά στην Ακρόπολη των Αθηνών και κατέβασαν την πολεμική σημαία του Γ΄ Ράιχ ο δικαστής της Γκεστάμπο Τόϋμπελ είπε: Αν δεν βρεθούν οι ένοχοι θα τη πληρώσει ο Αθηναϊκός λαός.

Πέμπτη 16 Σεπτεμβρίου 2010

Η Βαλύρα στο χώρο,στο χρόνο & στα φαινόμενα


Του Αβραάμ Ζεληλίδη επίκουρου καθηγητή στο
τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών

Στα πλαίσια της διδακτορικής του
έρευνας εργάστηκε στη λεκάνη της
Καλαμάτας το 1984-88 και συνεχίζει
μέχρι σήμερα.

Τα ιζήματα στην περιοχή της Βαλύρας αποτέθηκαν στη διάρκεια του Ανωτέρου Πλειοκαίνου 3.500.000 χρόνια πριν.
Η λεκάνη αυτή δημιουργήθηκε εξ αιτίας της δράσης ενός κύριου κανονικού ρήγματος με Β.Β.Δ. διεύθυνση στον άξονα Καλαμάτας-Πηδήματος- Αγίου Φλώρου. Η τεκτονική δραστηριότητα στα δυτικά περιθώρια της λεκάνης ήταν ασθενής. Η διαφορά αυτή στην τεκτονική δραστηριότητα είχε ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση μεγάλου πάχους ιζήματος στα ανατολικά περιθώρια (μεγαλύτερο από 450 m ) ενώ στα δυτικά το πάχος δεν ξεπερνά τα 50 m.
Από τα 3.500.000 έως τα 1.650.000 χρόνια ( Κατώτερο Πλειστόκαινο)
Σταδιακά η λεκάνη χέρσευε. Στη διάρκεια του Κατώτερου Πλειστόκαινου η λεκάνη ξαναπλημμύρισε και κάλυψε ένα μέρος της μέχρι την Ανδρούσα.
Στη διάρκεια και των δύο παραπάνω γεγονότων υπήρχε ένα μεγάλο ποτάμιο σύστημα που μετέφερε ιζήματα από βόρεια και δημιούργησε ένα μεγάλο σύστημα μεταξύ Βαλύρας- Αγίου Φλώρου ( σημερινό ανάλογο του Αχελώου)
Αντίθετα στην περιοχή της Βελίκας αναπτύχθηκαν λίμνες και λιμνοθάλασσες πίσω από την παλιά ενεργή αυτογραμμή .Στη διάρκεια του μέσου Ανωτέρου Πλειστόκαινου η λεκάνη χερσεύει και αναπτύσσεται στην περιοχή ένα ποτάμιο σύστημα ( πιθανά ο σημερινός Παμισός) η διεύθυνση του οποίου ελέγχεται από ρήγματα με Β.Β.Δ. διεύθυνση.
Η περιοχή ήταν μια εκτεταμένη πλατφόρμα με χαμηλά ανάγλυφα και γι’ αυτό τα ιζήματα που αποτέθηκαν στη διάρκεια αυτή ήταν κατά βάση λεπτόκκοκα (περιοχές Αρι, Άμου, Καρτερώλη).
Στην περιοχή της Βαλύρας η περίοδος αυτή υπάρχει έντονη διάβρωση και ανάπτυξη του σημερινού υδρογραφικού της δικτύου ( ξεκίνησαν από το Μέσο Πλειστόκαινο). Το γεγονός ότι στην περιοχή της Βαλύρας σταμάτησε η ιζηματογενή και άρχισε η διάβρωση των προϋπαρχόντων ιζημάτων και η ανάπτυξη των γεωμορφών, έδινε τη δυνατότητα οικιστικής ανάπτυξης σε περιοχές που αντιστέκονταν στη διάβρωση ( κροκαλοπαγή, συμπαγείς ψαμίτες).
Τα απολιθώματα που βρέθηκαν στην περιοχή της Βαλύρας αποτέθηκαν στη διάρκεια του Ανωτέρου Πλειοκαίνου και δείχνουν αποθέσεις στη δελταϊκή πλατφόρμα του πάλκου δέλτα και επιπλέον το χοντρό τους κέλυφος ( οστριές, κάρντιουμ) δείχνει το υψηλό ενεργειακό καθεστώς στην περιοχή.

Δευτέρα 6 Σεπτεμβρίου 2010

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ



Γράφει ο Γιάννης Δ.Λύρας-Βιολόγος

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
* Η ύπαρξη κάστρου σε μια περιοχή εξασφάλιζε την καλύτερη άμυνα και προστασία των κατοίκων και αποτελούσε καταφύγιο για τους άρχοντες και ευγενείς σε περιπτώσεις τοπικών εξεγέρσεων. Έλεγχε το θαλάσσιο και χερσαίο πέρασμα και τις στρατιωτικές, εμπορικές και οδικές αρτηρίες. Ο οικισμός κτίζεται έξω από το κάστρο και περιβάλλεται από αμυντικό τείχος.
*Η οχυρωματική αρχιτεκτονική του κάστρου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από την εξέλιξη των όπλων. Γι' αυτό το λόγο ο κάθε κατακτητής έκανε προσθήκες και τροποποιήσεις ώστε το κάστρο να ανταποκρίνεται στις πολεμικές συνθήκες της εποχής. Παράλληλα με το πέρασμα των χρόνων είναι λογικό να προκαλούνται φυσικές φθορές. Έτσι και το κάστρο της Καλαμάτας παρουσιάζει δείγματα τέχνης και τεχνικής, όλων των κατακτητών του.
*Μια επίσκεψη στο κάστρο της Καλαμάτας αποτελεί ένα μοναδικό ταξίδι στην ιστορία. Με τα μάτια φαντασίας, μπορούμε να δούμε το κάστρο πως ήταν παλιά. Μπορούμε να φανταστούμε μάχες, συμπλοκές, πολιορκίες, δημιουργικές και ευχάριστες στιγμές, που έγιναν κατά καιρούς, από διάφορους κατακτητές.
*Να ακούσουμε καλπασμούς από άλογα βυζαντινών ιππέων, να περνούν ντυμένοι με τις βαριές ασπίδες τους και οπλισμένοι με τα μακριά κοντάρια.
*Να δούμε με τα μάτια της φαντασίας μας:
Φράγκους σταυροφόρους να περνούν οπλισμένοι με αλυσιδωτούς θώρακες και περικνημίδες, σιδερένια κράνη και χρωματιστές επενδύσεις
Βενετούς με τον άριστα εξοπλισμένο στρατό τους
Τούρκους με τα κανόνια να μάχονται στο κάστρο και τέλος
Έλληνες με φουστανέλες, καρυοφυλιάδες και σπαθιά να παίρνουν το κάστρο της Καλαμάτας.
*Πολλά μπορούμε να φανταστούμε μέσα στους αιώνες που διαδραματίστηκαν πάνω, γύρω και μέσα σε αυτά τα βουβά τείχη του κάστρου
*Στις μέρες μας είναι χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων , όπως αυτή που κάνουμε εμείς σήμερα , για να μάθουμε το κάστρο της Καλαμάτας μας που αγαπάμε τόσο πολύ.

2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ - ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
Τη βυζαντινή περίοδο, στην τοποθεσία της ακρόπολης των αρχαίων Φερών , οι βυζαντινοί είχαν χτίσει ένα οχυρό και ένα μοναστήρι.
Δυο χρόνια, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, κυρίευσαν την περιοχή, και ο νέος άρχοντας Βιλεαρδουινός έχτισε το κάστρο ή πύργο. Για λίγο το κυριάρχησαν οι Βενετοί και αργότερα προσαρτήστηκε στα κράτη του δεσπότη του Μυστρά. Αργότερα ήλθε στην κυριαρχία των Τούρκων, έπειτα των Βενετών, μετά ξανά των Τούρκων και τέλος με την ελληνική επανάσταση του 1821 μέχρι και σήμερα βρίσκεται στα χέρια των Ελλήνων.