Τρίτη 24 Νοεμβρίου 2009

Πύρ στην Αλαμάνα και φωτιά στο Γοργοπόταμο...

Αφιέρωμα στην εποποιϊα της Εθνικής Αντίστασης
1941-44
Η Εθνική Αντίσταση εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944, προέκταση και ολοκλήρωση του έπους της Αλβανίας, των μακεδονικών οχυρών και της Μάχης της Κρήτης, υπήρξε έργο όλων των Ελλήνων που, με τις όποιες δυνάμεις τους, αντιτάχτηκαν στους κατακτητές και πολέμησαν για το πανάκριβο αγαθό της Ελευθερίας.
Για να αποδοθεί έμπρακτα ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε όλους εκείνους –άντρες, γυναίκες και παιδιά- που αγωνίστηκαν, βασανίστηκαν ή έπεσαν ηρωικά προσφέροντας τα μέγιστα στον υπέρ πάντων αγώνα του λαού μας στα μαύρα χρόνια της κατοχής, η Ελληνική πολιτεία καθιέρωσε με το άρθρο 10 του Ν. 1285/1982 την επέτειο της Μάχης του Γοργοπόταμου ως ημέρα πανελλήνιου εορτασμού της Εθνικής μας Αντίστασης. Η συγκεκριμένη μάχη – σταθμός της αντιστασιακής δράσης στην Ελλάδα, αποτελεί ταυτόχρονα, χάρη στον ενωτικό της χαρακτήρα, φωτεινό παράδειγμα για τις επερχόμενες γενιές.
(Tomadakis)



ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ

Το κορυφαίο γεγονός της Ελληνικής Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού λαού στην νεότερη ιστορία είναι η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, από τις ενωμένες αντιστασιακές οργανώσεις του Ε.Α.Μ και του Ε.Δ.Ε.Σ την νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΑΤΙΝΑΞΗΣ
Τον Σεπτέμβριο του 1942 Aγγλικό κλιμάκιο με αρχηγό το συνταγματάρχη Μάγερς αποβιβάζεται κρυφά στην Ελλάδα, έρχεται σε επαφή με τις διάφορες αντάρτικες ομάδες και κατορθώνει να συντονίσει τις ενέργειες τους. Αποτέλεσμα του συντονισμού αυτού ήταν η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Στην ανατίναξη έλαβαν μέρος 120 άνδρες του Ε.Α.Μ, 65 του Ε.Δ.Ε.Σ και 12 Άγγλοι κάτω από την προσωπική καθοδήγηση του Άρη Βελουχιώτη και του Ναπολέοντα Ζέρβα.

Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου καθυστέρησε για αρκετές εβδομάδες τον ανεφοδιασμό των Γερμανών που μάχονταν στην Αφρική για ένα τουλάχιστον πολύτιμο μήνα, έδωσε το έναυσμα να φουντώσει το αντάρτικο στα βουνά της Ρούμελης, ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων και καταξίωσε τον ένοπλο αγώνα στην συνείδηση των συμμάχων.
Η γέφυρα ανακατασκευάστηκε το 1948. Έχει μήκος 211 μέτρα και ύψος 30. Στο μικρό ύψωμα που βρίσκεται σε απόσταση λίγων μέτρων πραγματοποιείται επετειακή συγκέντρωση εκπροσώπων της πολιτείας και αντιστασιακών οργανώσεων για να τιμηθεί το κατόρθωμα της 25ης Νοεμβρίου 1942, που εκφράζει εκτός των άλλων και την ενότητα του αγώνα των χρόνων της Κατοχής εναντίον των δυνάμεων της βίας.
http://gym-pelasg.fth.sch.gr/gorgopotamos_42.htm

Η Βαλύρα στην αντίσταση.
Η Βαλύρα έχει το δικό της μερτικό στην μεγάλη εποποιϊα
της Εθνικής μας Αντίστασης κατά των κατακτητών.

Αποκορύφωμα αποτελεί η ανατίναξη της σιδερένιας γέφυρας της Μαυροζούμενας από τους αντάρτες του ΕΑΜ.Το γεγονός αυτό παρ'ολίγο να δημιουργήσει ένα ολοκαύτωμα για την γενέτειρά μας.
Οι Γερμανοί παραπλανήθηκαν,αλλά λίγο αργότερα ξέσπασαν στους 114 πατριώτες,που τους εκτέλεσαν
στην Παλιόχουνι της Μεγαλόπολης.
Στα χρόνια του εμφύλιου σπαραγμού οι Βαλυραίοι επέδειξαν σύμπνοια και δεν υπήρξαν παρατράγουδα.








Φωτό:10/ετία του '50,
στη πλατεία Βαλύρας.











Αφιέρωμα στον ηρωϊκό αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης,Παναγιώτη Παπαγεωργίου.
Γεννήθηκε στη Βαλύρα το 1918 από αγρότες γονείς με αξίες και ιδανικά,που φρόντισαν να του τα μεταδώσουν. Η μητέρα του,όταν πήρε το όπλο να βγεί στο βουνό,τον όρκισε ο,τι ποτέ δεν θα το στρέψει εναντίον Έλληνα και εκείνος δεν αθέτησε ποτέ την υπόσχεσή του.Στα τραγικά γεγονότα της Πηγάδας βρισκόταν στο παρακείμενο χωριό Μήλα και όταν πληροφορήθηκε τα τεκταινόμενα ,έκλαιγε με αναφιλητά.Είναι από τους πρώτους που προσχώρησαν στο Εαμικό Κίνημα ως ανταρτοεπονίτης και σύντομα μπήκε στην ομάδα κρούσης της ΟΠΛΑ.Στη συνέχεια ανέλαβε στρατιωτικός υπεύθυνος του Εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ της Βαλύρας.Το 1944 μπαίνει στην υποδειγματική Ε.Π.Ο.Ν , ανταρτοεπονίτης του 9ου Συντάγματος Πεζικού Καλαμάτας.
Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες εναντίον των κατακτητών και των συνεργατών τους και διακρίθηκε για το αγωνιστικό του θάρρος και την αυταπάρνηση.Έμεινε στην ιστορία η ηρωική πράξη του,όταν στο σταθμό του τραίνου στη Βαλύρα όρθωσε τα στήθη του μπροστά στην αμαξοστοιχία που μετέφερε Ιταλούς και την σταμάτησε.
Το 1948 καταδιωκόμενος έφθασε στην Πάτρα όπου τελικά συνελήφθη από την ασφάλεια και οδηγήθηκε στο Στρατοδικείο της Κορίνθου όπου καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλάκιση και κλείστηκε στα υγρά και σκοτεινά κελλιά της Γυούρας.
Εκεί στον μαρτυρικό Γολγοθά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και της Δημοκρατίας,έγραψε τα ποιήματά του,τα οποία εκδόθηκαν σε βιβλίο το 1976
από τις εκδόσεις Ιωλκός με τίτλο:<<ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ>>.Το βιβλίο προλογίζει ο Νίκος Γ.Δασκαλόπουλος.
Το 1967 εξορίζεται από τη χούντα και πάλι στην Γυάρο.Πίσω στη Βαλύρα η συζυγός του Μαρία μαυροντύνεται και τα τρία παιδιά του ζούν με την αγωνία της ορφάνιας.

Για τον ποιητή και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης,Παναγιώτη Παπαγεωργίου,Ο Νίκος Δασκαλόπουλος γράφει:
<<Ένας αγωνιστής του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα,αγρότης κι’εργάτης,όλο τούτο το νόημα της ποίησης και του τραγουδιού που αναφέραμε,αυθόρμητα το παρουσιάζει μέσα στα λίγα τραγούδια του, που μας δίνει ανόθευτα,όπως τα εμπνεύστηκε και τα τραγούδησε μέσα στα φριχτά κολαστήρια της Γυούρας.Κλεισμένος σαν πολιτικός κατάδικος,στα κελλιά του θανάτου…>>

Η ΓΥΟΥΡΑ
Περιγραφή και ποίημα του Παναγιώτη Παπαγεωργίου
<<Από τη Γυούρα το 1948 έως το 1952,περάσανε οι πιο δήμιου άνθρωποι,Γλάστρας και Μπουζάκης που βασάνιζαν τους λαϊκούς αγωνιστές.Επίσης ο κουλός Άγγλος Ταγματάρχης που διέταξε τους επικεφαλείς του να κουβαλάνε νερό από τη θάλασσα για να χτίζεται η φυλακή.Έτσι το Καλοκαίρι να ξερνούν το αλάτι και το χειμώνα να ξερνούν την υγρασία.Η πάλη μας δεν είναι μονάχα έξω,μα και μέσα στη φυλακή>>.

Η θάλασσα γύρω μαζώνει σαν αλυσίδα τρομερή
φρουρός ακοίμητος φυλάει νύχτα και μέρα το νησί.
Μας έστειλαν οι πλουτοκράτες
στη Γυούρα εκεί στην ερημιά
γιατί ζητήσαμε το δίκαιο
και του λαού και την λευτεριά.
Στο θλιβερό νησί της Γυούρας
ο θάνατος μας τριγυρνά
μέρα και νύχτα οι φασίστες
χτυπάν τους λαϊκούς αγωνιστές.

***

Φίδια ζυγώνουν οι φασίστες
δηλώσεις άτιμες ζητάν.
Το κόμμα μας για να χτυπήσουν
με χίλια μέσα προσπαθάν.

***

Και από τα σπίτια μας μας γράφουν
πως υποφέρουν νηστικοί
δίχως να θέλουν τη ζωή μας
την κάνουν πιο μαρτυρική.
Πιστοί όλοι στον τίμιο αγώνα
εμείς θα πολεμήσουμε
των φασιστών την τυρρανία.
Εμπρός για να γκρεμίσουμε
μια τέτοια σάπια κοινωνία.

Η προσφορά του και οι αγώνες του έτυχαν
μεγάλης αναγνώρισης & εκτίμησης


Με τον Γιώργο Νταλάρα
στην Καλλιθέα τον Νοέμβρη
του 1974,σε συναυλία για
τους αγωνιστές της Δημοκρατίας.
Για αυτούς που φυλακίστηκαν,
εξορίστηκαν και θανατώθηκαν
για μια ελεύθερη και δημοκρατική
κοινωνία.










Ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου έμεινε πιστός στις ιδέες και στις απόψεις του και δεν
υπέγραψε δήλωση μετάνοιας ποτέ.Υπέμεινε καρτερικά τα μαρτύρια αποτελώντας
ένα υπόδειγμα αγωνιστή των κοινωνικών αγώνων.Έφυγε ειρηνικά από τη ζωή
ακριβώς πριν από τέσσερα χρόνια.Να είναι αιωνία η μνήμη του.Οι αγώνες του και
οι ιδέες του θα μας εμπνέουν πάντα.
ΙΕΛ

Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2009

Ο οδηγός του τανκ που μπήκε στο Πολυτεχνείο, σε μια εξομολόγηση- σταθμό!

Posted by Daemon On Νοέμβριου - 17 - 2009
Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα στις 17 Νοεμβρίου, η ίλη μου πήρε εντολή να ετοιμαστεί για έξοδο. Αποφασίστηκε να βγουν 5 άρματα. Εγώ ήμουν οδηγός στο πρώτο άρμα που βγήκε στον δρόμο. Φτάνοντας μπροστά στην πόρτα, έστριψα το άρμα προς το Πολυτεχνείο, με γυρισμένο το πυροβόλο προς τα πίσω. Θυμάμαι ότι σηκώθηκα από τη θέση μου και εγώ και το άλλο πλήρωμα. Δεκάδες φοιτητές κρέμονταν από τα κάγκελα, ενώ εκατοντάδες βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο...συνέχεια >>> http://tapragmata.gr/?p=678

Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2009

Η Παναΐτσα της Βαλύρας

ΕΝΑ ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΝΗΜΕΙΟ


Γράφει:ο Ακαδημαϊκός Κος Γεώργιος Γιακουμής

Η Γεωγραφική θέση της Βαλύρας.
Η Βαλύρα είναι χτισμένη πάνω σ’ έναν ομαλό λόφο, σε υψόμετρο 37 μέτρων περίπου, και δεσπόζει στον ολόγυρα καταπράσινο κάμπο με τα πολλά νερά και τις πλούσιες δενδροκαλλιέργειες. «Τζεφερεμίνι» ονομαζόταν παλιά, γι’ αυτό οι ντόπιοι ζήτησαν τη μετονομασία του (σε Βαλύρα, που ήταν το αρχαίο όνομα της Μαυροζούμαινας, παραπόταμου του Παμίσου).
Είναι βέβαιο ότι η περιοχή γύρω από το λόφο είχε ανέκαθεν οικονομική αξία, καθώς μαρτυρείται από τα μνημεία της – τα οποία υποπτευόμαστε ότι είναι περισσότερα απ’ όσα γνωρίζουν οι ίδιοι οι κάτοικοί της και κυρίως σπουδαιότερα απ’ όσο νομίζουν… Δυστυχώς, ο συρμός των συνεχών αλλαγών, η αδιαφορία για την παράδοση, η ξενομανία, η μοντέρνα εύκολη ζωή, ίσως και ο αγροτικός κάματος των χωριανών, δεν έχουν επιτρέψει στους ανθρώπους αυτούς να γνωρίσουν καλά τα στοιχεία της τοπικής ιστορίας και, κυριότατα, να αναδείξουν την πολιτισμική τους κληρονομιά συντηρώντας, ανακαινίζοντας και εξωραΐζοντας τα μνημεία του τόπου τους!

Το χρέος των κατοίκων.
Ιδιαίτερα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Θάμυρις» και οι των γύρω χωριών οφείλουν να ενεργοποιηθούν ζωηρά, όχι τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο σε επίπεδο ευαισθητοποίησης των παιδιών και συνειδητοποίησης των νέων ανθρώπων – να κατανοήσουν την αξία των μνημείων αυτών για τον τόπο τους, να τα υιοθετήσουν πνευματικά, να τα αγαπήσουν συναισθηματικά και να συναγωνισθούν ευγενικά, ώστε να τα αναδείξουν σε πόλους τοπικής πολιτιστικής ζωής. Γιατί, συγκρίνοντας την αλλοτινή συμπεριφορά των ντόπιων (για παράδειγμα της Πύλου και της Κυπαρισσίας, που προπολεμικά δενδροφύτευσαν τα κάστρα τους) με την τωρινή αδιάφορη μάλλον στάση αρκετών χωριών του μεσσηνιακού κάμπου, πρέπει να ομολογήσουμε ότι υπάρχει κάμψη του ενδιαφέροντος. Ιδίως παλαιότερα, ο βαθμός ευαισθησίας των ντόπιων προς τα μνημεία τού τόπου τους ήταν υψηλός. Μια βαθιά πίστη κυριαρχούσε στην ψυχή των τότε αγράμματων χωρικών ότι τα μνημεία ήταν χνάρια προγόνων, αποδείξεις ιστορικότητας, ζωντανές μνήμες, αναστημένες πνοές Βυζαντίου, περήφανες αρχαιότητες ή ηρωικοί πρόμαχοι της τουρκοκρατίας, πολύτιμα σπαράγματα μεγαλείου!

Τα μνημεία της Βαλύρας.
Γύρω από την Βαλύρα σώζονται, σε μέτρια κατάσταση, 4-5 σημαντικά βυζαντινά μνημεία, τα οποία δυστυχώς αγνοούνται από τα παιδιά τού δημοτικού σχολείου, του σχετικά κοντινού γυμνασίου και του λυκείου. Ίσως και πολλοί μεγαλύτεροι, όπως οι γονείς των παιδιών αυτών, έχουν επισκεφθεί τα μνημεία αυτά, αφού κανείς δεν τους έχει ενημερώσει σχετικά με την αξία τους και κανείς δεν τους υπέδειξε τρόπους αναβάθμισής τους τουλάχιστον με καλλωπιστικές παρεμβάσεις στους περιβάλλοντες χώρους. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία κατά γενική ομολογία αρκείται σε ρόλο ανασχετικό κάθε σχετικής απόπειρας…
Εμείς, μετά από μια μικρή περιήγηση που κάναμε με οδηγό τον Χρήστο Παπαγεωργίου, φωτογραφήσαμε δύο επιστημονικών γνωστά μνημεία της Βυζαντινής εποχής και μάθαμε για άλλα δύο, που θα τα παρουσιάσουμε σε επόμενο ρεπορτάζ. Σήμερα αρκούμαστε στην παρουσίαση της σεμνής «Παναγίτσας» και του «»Αϊ-Βλάση» Βαλύρας.

Ο βυζαντινός ναΐσκος.
Περίπου ένα χιλιόμετρο νοτιοδυτικά της Βαλύρας, πνιγμένο μέσα σε κάποιον ελαιώνα, βρίσκεται ένα Βυζαντινό εξωκκλήσι, το οποίο δεν φανερώνει την παλαιότητά του λόγω των παρεμβάσεων που έχει δεχτεί (με ευσεβείς βέβαια προθέσεις) από απλούς θεοσεβούμενους αλλά χωρίς γνώση «συντηρητές»/ευπρεπιστές. Οι παρεμβάσεις αυτές (τσιμεντοστρώματα, ασβεστώματα, εσωτερικά φατνώματα, επιχρίσματα κ.λ.π.) δίνουν αρχικά την εντύπωση ότι το κτίσμα δεν είναι παλαιότερο των δύο-τριών αιώνων, ενώ αυτό πλησιάζει την ηλικία των…χιλίων χρόνων!
Το ναΐδριο επισκέφθηκε και μελέτησε επιστημονικά ο πανεπιστημιακός καθηγητής της Βυζαντινολογίας Γ. Δημητροκάλλης. Μάλιστα το συμπεριέλαβε στο σπουδαίο σύγγραμμά του «Άγνωστοι Βυζαντινοί Ναοί της Ι.Μ. Μεσσηνίας», που κυκλοφόρησε, ως Β΄ τόμος προ 3-4 ετών αφιερωμένο στον «θνηπόλον Μεσσηνίας Χρυσόστομον».

Η αρχιτεκτονική του.
Πρόκειται για ένα μονόκλιτο, δρομικό και μονόχωρο ναΐδριο, άλλοτε καμαροσκέπαστο – σήμερα στεγάζεται με δίριχτη κεραμοσκεπή από…γαλλικά κεραμίδια! Το αρχικό κτίσμα σώζεται μόνον ως προς τους περιμετρικούς τοίχους σε μέσο ύψος 3,50 μέτρων, με διαστάσεις 3,00Χ5,97 τετραγωνικά μέτρα (δηλαδή αναλογία 1:2, όπως, κατά τον καθηγητή Δημητροκάλλη, συμβαίνει σε ναούς του 13ου και του 14ου αι.). Το κτίσμα είναι σωστά προσανατολισμένο, με μία μόνον είσοδο στη δυτική του πλευρά και ένα μικρό παράθυρο στην βόρεια. Το παράθυρο του νότιου τοίχου έχει διανοιχτεί πολύ μετά την ανέγερση του κτίσματος, σε κάποια φάση των αλλεπάλληλων ανακαινίσεών του. Στην αψίδα του Ιερού ανοίγεται επίσης μία μακρόστενη φωτοθυρίδα, ώστε να φωτίζεται ο σκοτεινός χώρος της τελετουργίας.
Εσωτερικά, ο ναΐσκος δεν εμφανίζει τα στοιχεία της μακράς του ηλικίας εξαιτίας των «ευσεβών» παρεμβάσεων τόσο στη φάτνωση της στέγης όσο και στους σοβατισμένους τοίχους. Ο εισερχόμενος κατεβαίνει δύο πέτρινα σκαλοπάτια, για να βρεθεί στο επίπεδο του ιερού χώρου, που δε δείχνει ουδέ ίχνος ζωγράφησης, επειδή είναι επανειλημμένα σοβατισμένος. Στο Ιερό Βήμα, εκτός από την αψίδα, δεξιά και αριστερά ανοίγονται δύο βαθιές και τυφλές κόγχες (η Πρόθεση και το Διακονικό). Η αγία Τράπεζα είναι χτιστή στο κάτω μέρος της.

Τεκμήρια παλαιότητας.
Εκείνο που μαρτυρεί σήμερα την βυζαντινή προέλευση του κτίσματος είναι ο εξωτερικός κεραμοπλαστικός του διάκοσμος. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν σημεία με χαλαρή αλλά διαμπερή πλινθοπερίκλειστη τεχνική δόμησης, όπου, ανάμεσα στις τετράγωνες πέτρες, εκτίθενται οριζοντίως και καθέτως πλίνθοι με κονίαμα – αυτό φαίνεται κυρίως στη βόρεια όψη, από το μέσο ύψος και πάνω, καθώς επίσης και το ανατολικό άκρο της μεσημβρινής όψης. Χαμηλά, και περισσότερο στις γωνίες του κτίσματος, χτίζονται λαξευμένοι γωνιακοί λίθοι μεγάλων διαστάσεων, ίσως δε δεύτερη χρήση.
Εκτός του πλινθοπερίκλειστου συστήματος τοιχοποιίας, ένας άλλος τρόπος διακόσμησης διακρίνεται στις δύο επιμήκεις πλευρές του μνημείου: πλίνθινα διακοσμητικά στοιχεία που οι ερευνητές διαφωνούν αν πρέπει να ονομάζονται «γράμματα» ή «πλίνθια τεθειμένα διαγωνίως, οριζοντίως ή καθέτως εις διαφόρους συνδυασμούς εις τους καθέτους αρμούς». Στη βόρεια πλευρά, λοιπόν, εντοπίζεται το γράμμα Κ, στη νότια το _ (=χρίσμα), και S (=σίγμα) καθώς και άλλα σχήματα από πλίνθους, που δύσκολα μπορούν να ταυτιστούν με ελληνικά γράμματα.
Με βάση αυτά τα «γράμματα», λοιπόν, καθώς και την αναλογία μήκους-πλάτους του κτίσματος, ο καθηγητής Γ. Δημητροκάλλης χρονολογεί το μνημείο τον 11ο αιώνα. Πρόκειται επομένως για ένα μνημείο σχεδόν χιλίων ετών, που είναι κρίμα να παραμένει άγνωστο, υποβαθμισμένο και εγκαταλελειμμένο στην ευσεβή έστω προθυμία των απλών ανθρώπων να το σοβατίζουν, να το ασβεστώνουν, να τσιμεντοστρώνουν γύρω κατά τρόπο άκομψο, να το στεγάζουν με όχι βυζαντινά κεραμίδια κ.λ.π.

Ανάγκη ανάδειξής του.
Κατά τη γνώμη μας, ο γύρω χώρος πρέπει να οριοθετηθεί με φυσικούς πασσάλους, να καθαριστεί από τους στερεούς ρύπους, το τσιμεντένιο προαύλιο να γίνει πέτρινο, να δημιουργηθούν ξύλινα παγκάκια, να καθαριστούν οι τοίχοι από το μεταγενέστερο κονίαμα, να γίνουν έργα στερέωσης αρμών στην ανατολική πλευρά, κ.λ.π. Αλλά, για να πραγματοποιηθούν όλα αυτά, είναι ανάγκη το χιλιόχρονο μνημείο να υιοθετηθεί από το γειτονικό σχολείο και τους δημοτικούς ή πολιτιστικούς φορείς – οι οποίοι να συμμετάσχουν χορηγικά ή με αυτεπιστασία, σε συνεννόηση πάντα με ειδικούς αρχιτέκτονες και, πάνω απ’ όλα, χωρίς την απαράδεκτη και εκνευριστική καθυστέρηση της γραφειοκρατικότατα λειτουργούσας Αρχαιολογικής Υπηρεσίας – η οποία, βεβαίως, δεν ευθύνεται για το «σύστημα» που διέπει τις ενέργειές της αλλά μπορεί ωστόσο να παρακάμπτει κάποιες διαδικασίες, όταν διαπιστώνει ειλικρινή την αγάπη των εντοπίων για τα μνημεία τους και, ιδίως, όταν τον ευπρεπισμό τους επιμελούνται ντόπιοι επιστήμονες έγκριτοι που μπορούν να συνεργάζονται με τις υπηρεσίες Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Η λαϊκή παράδοση.
Ρώτησα τους χωρικούς της Βαλύρας τι διασώζει η λαϊκή ζωή και παράδοση για το εκκλησάκι της Παναγίας. Καταρχήν το μνημείο αυτό θα πρέπει να ήταν άλλοτε μέσα σε κοιμητήριο. Ο τόπος στα βόρεια γύρω είναι σπαρμένος με ανθρώπινα οστά, που θάφτηκαν εκεί άγνωστο πότε. Πρέπει, επίσης, ο χώρος αυτός να συνδέεται με ένα παλιό πανηγύρι της Βαλύρας, στο Μπεζεστένι, στις εκδηλώσεις του οποίου η «Παναγίτσα» θα πρέπει να είχε κάποια λατρευτική θέση. Ακόμα, παλαιότερες και νεότερες αφηγήσεις ντόπιων και γερόντων (που μας διέσωσαν τόσο ο Γιάννης Λινάρδος, δημοσιογράφος, όσο και ο Παν. Παπαγεωργίου, αγρότης μεγάλης ηλικίας) μαρτυρούν ότι το εκκλησάκι διεδραμάτισε παλαιότερα κάποιο μυστηριώδη ρόλο, που εξήψε τη φαντασία των χωρικών. Σε άλλη ευκαιρία θα αναφερθούμε σε συγκεκριμένα περιστατικά / ιστορήσεις. Εδώ απλώς θα καταγράψουμε την πιο πρόσφατη χρονικά – που συνέβη πριν 60 περίπου χρόνια:
Επί τρεις νύχτες ένας Βαλυραίος ονειρευόταν πως έπρεπε να πάρει αξίνες αυτός κι άλλοι τρεις συγχωριανοί, να πάνε στο εκκλησάκι, μπροστά στην πόρτα, και να σκάψουν με σεβασμό και ευλάβεια, για να βρουν κάποια πολύτιμα πράγματα. Επειδή ο Βαλυραίος αυτός δεν είχε μεταφυσική πίστη δεν τον ενδιέφερε τίποτα το θρησκευτικό, αρχικά αδιαφόρησε. Όμως, μετά την τρίτη νύχτα, δεν άντεξε! Έπραξε όπως του υπαγόρευσε το επίμονο όνειρο. Πήρε τους συγχωριανούς του νύχτα, πήγαν στο ξωκκλήσι με αξίνες και φτυάρια κι άρχισαν να σκάβουν μπροστά από την πόρτα. Έσκαψαν, έσκαψαν κι έφτασαν πάνω σε μια μεγάλη επίπεδη πέτρα. Αγκομαχούσαν να την σηκώσουν μα ο ογκόλιθος δεν σηκωνόταν… Αγανακτισμένος ο ένας χωρικός εκστόμισε βαριά βλαστήμια κι έκανε να φύγει. Τότε συνέβη κάτι συγκλονιστικό. Βουή, βρυχήθηκε η γη, ο τόπος σείστηκε, σπιθωτές φλόγες ξεπετάχτηκαν από το λάκκο και τρόμος κυρίεψε μεσ’ το εωθινό τους εργάτες. Όταν όλα σίγησαν, ο λάκκος φαινόταν σαν καμένος! Οι χωρικοί έγιναν άφαντοι. Όμως, μετά από δύο μέρες ο λάκκος είχε ξεσκεπαστεί. Σύμφωνα με την πρόσφατη παράδοση, το χωριό διηγιέται ότι κάποιοι άλλοι είχαν ανοίξει την πέτρα και βρήκαν αποκάτω πολλά πολύτιμα αντικείμενα, μεταξύ των οποίων και ένα ολόχρυσο φίδι».