Μέρος Α' : ΜΑΧΑΩΝ
Παράσταση:
Ο Μαχάων περιποιείτε τον τραυματισμένο βασιλιά των Λακεδαιμονίων,Μενέλαο.
Και οι δυο γιοί του Ασκληπιού δεν γινόταν παρά να μαθητεύσουν κοντά στον Ιατροφιλόσοφο Χείρωνα. Αλλά επειδή είχαν και αυτοί συμπεριληφθεί στους μνηστήρες της ωραίας Ελένης, αναπόφευκτα λαμβάνουν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο διαθέτοντας προς τον σκοπό αυτό, τριάντα πλοία. Λόγω της ιδιότητάς τους είναι οι ιατροί των στρατιωτών στην Τροία, με τον μεν Μαχάονα να καταγίνεται με την θεραπεία των εξωτερικών τραυμάτων και πληγών, τον δε Ποδαλείριο να μεριμνεί για την διατροφή και εν γένει την δίαιτα του ελληνικού στρατού, αλλά να ασχολείται και με τις «εσωτερικές» αρρώστιες, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Αθανάσιος Σταγειρίτης. Εννοώντας φυσικά την ψυχολογία των ελλήνων στρατιωτών, τόσο προ των μαχών όσο και των επιπτώσεων της μακροχρόνιας εκεί πολεμικής επιχείρησης.
Εκτός όμως της ιατρικής τους τέχνης έδειξαν και προσόντα επ’ αυτής της πολεμικής αφού και σ’ αυτόν τον τομέα είχαν διδαχθεί άξια απ’ τον Μέγα Διδάσκαλο Χείρωνα!
«Ο Μαχάων είναι ένας ήρως-ιατρός, που το όνομά του προέρχεται από τη λέξη μάχη και θα μπορούσε να σημαίνει και σφαγέας. Άλλοι θεραπευτές θεοί ή ήρωες γιοι του Μαχάονα φέρουν επίσης ονόματα που υπονοούν τον πόλεμο, όπως Πολεμοκράτης, Νικόμαχος, Αριστόμαχος κ.λπ. Εδώ ο ιατρός και ο πολεμιστής σε μια ενότητα εκφράζουν τη δυϊστική άποψη των αρχαίων Ελλήνων για τη θεραπεία. Η πληγή και η θεραπεία είναι οι δύο όψεις του ενός νομίσματος. Ο ιατρός με τη σειρά του είναι μια ευάλωτη ύπαρξη που μπορεί να θεραπεύσει τις πληγές του ανθρώπου, όχι τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο Μαχάων θεραπεύει και πληγώνει, αλλά ο ίδιος δεν μπορεί να θεραπευτεί. Ο Ευρύπυλος, ο κυβερνήτης του κάτω κόσμου τον αγκαλιάζει για πάντα. Ο πολεμιστής χειρουργός πεθαίνει από τις πληγές του, αλλά συνεχίζει να ζει μέσω της νεκρικής λατρείας που τον θεώνει.
Αυτό είναι και το βάθος της θεραπευτικής λατρείας της Κω, ένα βάθος που δε μοιράζεται με τους άλλους τόπους της Ελλάδας, παρά τα διάσημα Ασκληπιεία της. Στην υπόλοιπη Ελλάδα οι θεραπευτές ήρωες εκφυλίζονται σε απλούς θαυματουργούς, αλλά ο αρχέγονος χαρακτήρας τους διακρίνεται μέσα στον ιστό του μύθου –κυρίως του ηρωικού. Όσον αφορά στα λατρευτικά βάθη αυτής της παράδοσης δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αποσιωπώνται οι σκοτεινές πλευρές που συνδέουν τη θεραπεία με το θάνατο σε μια αδιάσπαστη ενότητα. Για αυτά τα πράγματα τηρείται ιερή σιγή, αλλά ούτως ή άλλως τούτο το μυστικό είναι κοινός τόπος. Κοινός τόπος για της θεμελίωση της αυτο-γνωσίας, βασικός άξονας της οποίας είναι η θνητή φύση του ανθρώπινου γένους. Ο ιατρός θεραπεύει τις πληγές, όπως είπαμε, αλλά δεν μπορεί να θεραπεύσει τον άνθρωπο ενάντια στη φύση του». ( Πηγή: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη, διαδικτυακή, εγκυκλοπαίδεια).
Ο Μαχάων είχε πάρει για γυναίκα του την κόρη του βασιλιά των Φερών Μεσσηνίας, Διοκλή, την Αντίκλεια. Ο Διοκλής ήταν γιός του Ορσίλοχου που ήταν γιός του Αλφειού γιού του Ωκεανού και της Τιθύος. Με την Αντίκλεια ο Μαχάων γεννά έξη παιδιά τους Νικόμαχο, Γόργασο, Αλεξάνορα, Πολεμοκράτη, Σφύρο και Άλκωνα ή κατά τον Σταγειρίτη, τον Ασκληπιό τον νέο.
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, ο Μαχάων διακρίθηκε στην Τροία και για την πολεμική του αρετή. Σε μια μάχη λοιπόν τραυματίστηκε από τον Πάρη και ο Νέστωρας, βασιλιάς της Πύλου ήταν εκείνος που τον βοήθησε παίρνωντάς τον πάνω στην άμαξά του και τον έφερε στο ελληνικό στρατόπεδο. Μάλιστα ο Μαχάων ήταν ένας εκ των στρατιωτών που μπήκαν μέσα στον Δούρειο Ίππο, αλλά δυστυχώς έμελλε να αφήσει την τελευταία του πνοή, στα χώματα της Τροίας πληγωμένος θανάσιμα από τον γιό του Τήλεφου Ευρύπυλο. Από αυτό το γεγονός οι κάτοικοι της Περγάμου όταν έψαλλαν τους ύμνους του Τήλεφου δεν ανέφεραν το όνομα του Τήλεφου γιατί εκείνος έγινε η αιτία να σκοτωθεί ο θεραπευτής-ιατρός Μαχάων, ο γιός του ευεργέτη τους Ασκληπιού.
«Ο Παυσανίας μιλά για ύμνους που ψάλλονταν στο ιερό του Ασκληπιού, στην Πέργαμο και αυτοί οι ύμνοι αναφέρουν έναν ήρωα, ο οποίος περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον ήρωα του έπους ή της τραγωδίας σχετίζεται παράδοξα με τα μυστικά της θεραπείας. Πρόκειται για τον Τήλεφο ο οποίος, πληγωμένος από τον Αχιλλέα, πληροφορήθηκε από τον απολλώνιο χρησμό πως εκείνος που τον πλήγωσε θα τον θεράπευε. Οι εορταστικοί ύμνοι στο ιερό της Περγάμου ξεκινούσαν με το όνομά του, όχι μόνο εξαιτίας του έπους του, αλλά της ιδιαίτερης σημασίας που είχε για τους απόγονους του Ασκληπιού. Ο Τήλεφος πληγώθηκε και θεραπεύτηκε από τον Αχιλλέα, όταν οι Έλληνες αναζητούσαν την Τροία σε λάθος τόπο και συνδεόταν συμβολικά με τον Απόλλωνα, το αρσενικό ελάφι και τον κυπάρισσο. Ο θετός πατέρας του ονομαζόταν Κόρυθος, ένα όνομα που αποδίδεται στον Απόλλωνα στη Μεσσηνία για τον θεραπευτή θεό του ήλιου.
Ως παιδί ο Τήλεφος ακολούθησε το μοτίβο της εγκατάλειψης –χαρακτηριστικό των ηλιακών ηρώων λυτρωτών- και τον βύζαξε στην ερημιά μια ελαφίνα. Το όνομά του σημαίνει «αυτός που λάμπει μακριά» και μητέρα του είναι η Αυγή. Ένας από τους γιους του ήταν ο αγαπημένος του Απόλλωνα Κυπάρισσος, που σκότωσε κατά λάθος το ιερό ελάφι του Απόλλωνα και μεταμορφώθηκε σε κυπαρίσσι. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, βέβαια, δεν είναι τίποτε άλλο από μυθολογικές παραλλαγές του μύθου της γέννησης του ήλιου, της ημερήσιας και ετήσιας επιφάνειας του φωτός, που ακολουθείται με το θάνατο του φωτός κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο και την επακόλουθη ανάστασή του στην εαρινή ισημερία. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος για τον οποίο έχουν θέση σε έναν ύμνο προς τον Ασκληπιό. Ο ένας από τους γιους του Τήλεφου, εκείνος του οποίου το όνομα δεν πρέπει να προφέρεται, ο Ευρύπυλος που συνδέεται με τον Κάτω Κόσμο, σκότωσε τον Μαχάονα, τον έναν από τους ήρωες-ιατρούς που αναφέρονται στην Ιλιάδα. Ο Μαχάων ήταν ο πρώτος χειρουργός, ενώ ο αδελφός του Ποδαλείριος θεράπευε τις αόρατες πληγές, ακόμα και εκείνες της ψυχής.
Είναι μεγάλη η συμβολή των ποιητών σε αυτή τη διαδικασία αυτογνωσίας, καταρχήν εκείνων που δημιούργησαν τα μυθολογήματα και κατόπιν του Ομήρου, με τη βαθειά και σφαιρική γνώση του για την ανθρώπινη φύση. Η Ιλιάδα είναι το μεγάλο έπος του πολέμου, εκείνου που προκαλεί πληγές, και σε ότι αφορά στις οδύνες και τις δυσκολίες των ηρώων το έπος δεν σιωπά. Είναι εκπληκτική η αφθονία χειρουργών σε όλη την έκταση της Ιλιάδας και η παρουσία τους θεωρείται σχεδόν δεδομένη. Είναι τέτοια η βαρύτητα που τους αποδίδεται, ώστε ορισμένοι ακαδημαϊκοί πρότειναν την αφαίρεση των εδαφίων που αναφέρονται στην παρουσία τους και την επαναφορά του έπους στην αρχική του μορφή, με τον εξορισμό όλων των ανώνυμων χειρουργών. Εδώ θα συμφωνήσουμε με τον Κ. Κερένυι, ο οποίος θεωρεί ότι δεν κατόρθωσαν να δουν πως οι συγκεκριμένες αναφορές υποδεικνύουν μια αναγκαία φάση της εξέλιξης της χειρουργικής. Ο ειδικός στις πληγές και συνάμα πολεμιστής είναι απόλυτα αναγκαίος στην εξέλιξη του έπους. Ο Ποδαλείριος και ο Μαχάων, οι δυο γιοι του Ασκληπιού που εμφανίζονται στο πεδίο της μάχης με το μικρό στρατό τους, συνδυάζουν στα πρόσωπά τους τον πολεμιστή και τον καλό γιατρό». ( Πηγή: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη, διαδικτυακή, εγκυκλοπαίδεια).
Ο Νέστωρας λοιπόν παίρνει τα οστά του Μαχάωνα και τα θάβει στην Γερήνια. Η Γερηνία, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας (Βιβλίο Γ’ κεφ. 25), αλλά και ο γεωγράφος Πτολεμαίος τα ίδια υποστηρίζει, ήταν πόλη μεσόγειος και μετείχε του Κοινού των Ελευθερολακώνων και βρισκόταν στην Μεσσηνία. Την ταυτίζει με την Ενόπη, που ο Όμηρος την αναφέρει σαν ένα από τα εφτά "ευ ναιόμενα πτολίεθρα" του Αγαμέμνωνος, και διευκρινίζει ότι στις ημέρες του λεγόταν "Γερηνία". Η πανάρχαια αυτή πόλη, η Γερηνία, που διαδέχτηκε την Ενόπη, είχε τέτοια αίγλη ώστε έδωσε το όνομά της και σ´ όλη τη γύρω περιοχή. Έτσι λοιπόν με την ονομασία Γερήνια οι αρχαίοι ιστορικοί και γεωγράφοι δεν εννούν μόνον μια πόλη αλλά μια ευρύτερη περιοχή.
«Ο δε Νέστωρ λαβών τα οστά αυτού, έθαψεν αυτά εν Γερηνία, όπου εσώζετο ο τάφος αυτού ιερότατος και ιαματικώτατος νομιζόμενος, είχον και άγαλμα αυτού χαλκούν εστεμμένον. Πρώτος δε εθυσίασεν εις αυτόν ο Γλαύκος υιός του Αιπύτου.» ( Ωγυγία, Αθ. Σταγειρίτης κεφ. Ι’ «Περί του Μαχάωνος και Ποδαλειρίου». )
Από τα παιδιά του Μαχάωνα τα δυο πρώτα Νικόμαχος και Γόργασος μετά τον θάνατο του παππού τους Διοκλή, έμειναν κληρονόμοι του βασιλείου των Μεσσηνιακών Φερών. Και αυτοί το ίδιο με τον πατέρα τους είναι γιατροί και μάλιστα μετά τον θάνατό τους τιμήθηκαν επίσης από τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι προσέφεραν στο Ιερό που ήταν αφιερωμένο στην μνήμη τους το οποίο λέγεται πως το έκτισε ο Ίσθμιος ο γιός του Γλαύκου, γιός του Αιπύτου όπως ανωτέρω αναφέρθηκε, θυσίες και αφιερώματα.
Από τα άλλα τέσσερα παιδιά του Μαχάωνα που αναφέρονται, ο Σφύρος έκτισε Ιερό προς τιμή του παππού του Ασκληπιού, στο Άργος, ο Αλεξάνωρ στην Τιτάνη της Σικυώνας κτίζει επίσης Ιερό του Ασκληπιού και μάλιστα οι κάτοικοι των τιμούν ως ήρωα. Ο Πολεμοκράτης τιμήθηκε ως θεραπευτής- ιατρός σε μια μικρή πόλη της Αργολίδας την Εύα, όπως αναφέρει ο Σταγειρίτης στην Ωγυγία, όπου μάλιστα λέγεται πως είχαν και Ιερό αφιερωμένο σ’ αυτόν. Η μικρή αυτή πόλη Εύα τοποθετείτε κάπου κοντά στην περιοχή των σημερινών Κάτω Δολιανών απ’ όπου περνούσε ο ποταμός Τάνος. Για την Εύα και τον Πολεμοκράτη ο περιητής Παυσανίας γράφει: « …από δε των πολυανδρίων ιόντι Ανθήνη τε εστίν, ή Αιγινήται ποτε ώκησαν, και ετέρα κώμη Νηρίς, Τρίτη δε Εύα μεγίστη των Κωμών. Και ιερόν του Πολεμοκράτους εστιν εν ταύτη. Ο δε Πολεμοκράτης εστί και ούτος Μαχάονος υιός, αδερφός δε Αλεξάνορας, και ιάται τους ταύτη και τιμάς παρά των προσοίκων έχει. Ανατείνει δε υπέρ τας κώμας όρος Πάρνων, και Λακεδαιμονίων επ’ αυτού προς Αργείους όροι και Τεγεάτας εισίν…» (Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλ. Β’ κεφ. 38, παραγρ. 6, 7. )
By:Αρχαίο Ελληνικό πνεύμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου