H Βαλύρα της Μεσσηνίας

Η Βαλύρα αποτελεί κωμόπολη της Μεσσηνίας στους πρόποδες του Ιερού όρους της Ιθώμης, όπου βρίσκεται και η έδρα του ομώνυμου καποδιστριακού Δήμου Ιθώμης, σε μια παραγωγική κοιλάδα η οποία περιβρέχεται από τους ποταμούς Πάμισο και Μαυροζούμενα, με 1.005 μόνιμους κατοίκους στην απογραφή του 2001. Η θέση της Βαλύρας ταυτίζεται με την ιστορία της Αρχαίας Ιθώμης/Μεσσήνης. Το όνομα δόθηκε από το προομηρικό μουσικό Θάμυρι (Β Ραψωδία Ιλιάδα 594-605) φημισμένο για την ομορφιά, τραγούδι και λύρα του, που θέλησε να ανταγωνιστεί τις μούσες, έχασε όμως τυφλώθηκε και πέταξε τη λύρα του στο ποταμό Βαλύρα ή Μαυροζούμενα όπως τον γνωρίζουν οι νεότερες γενιές. Έχει γράψει γι αυτό, ο Ιωνάς Κεφαλάς και το αφιερώνει στο Βαλυραίο δάσκαλο Νιφόρο. Το όνομα Τζεφερεμίνι στο γνωστό ενετικό κατάλογο του Pacigico το 1690 και ήταν ένα από τα 68 χωριά της Ανδρούσας. Η Βαλύρα με την ενεργή συμμετοχής της στο μεγάλο ξεσηκωμό του 1821 δίνει γενναίο παρόν για την υπόθεση της πολυπόθητης λευτεριάς. Φέρνοντας στη δημοσιότητα για πρώτη φορά τα άγνωστα ντοκουμέντα, από το ΓΑΚ Υπουργείο πολέμου (30 Αυγούστου 1825) ρίχνει φώς σε μια άγνωστη για πολλούς σελίδα της Βαλυραίικης ιστορίας. Οι Βαλυραίοι, ανήκαν στο σώμα των οπλαρχηγών Παναγιώτη Κεφάλα από το Δυράχι της Μεγαλόπολης και του Αλέξη Αναστασόπουλου από το Ζευγολατιό Μεσσηνίας. Έλαβαν μέρος στην πολιορκία και την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς, στις μάχες του Βαλτετσίου των Δερβενακίων και της Κορίνθου. Συμμετείχαν επίσης το 1824 στις αμυντικές προσπάθειες στα παράλια της Μεσσηνίας, για απόκρουση πιθανής επιδρομής των Αράβων οι οποίοι βοηθούσαν τότε την καταρρέουσα Τουρκική Αυτοκρατορία, στη μάχη στο Μανιάκι, στις 20/5/2005 και στη μάχη Βέργας – Αλμυρού στις 22-24/6/1826.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ…
Είχε Γεωργικό ταμείο, Αγροτικό ταμείο, Αγροτική Λαϊκή τράπεζα, Λαϊκή τράπεζα, Αγροτικό Συνεταιρισμό, Αγροτολέσχη, Ελληνικό Σχολείο και Σύνδεσμο Αγροφυλακής.

ΔΗΜΟΣ ΔΕΡΩΝ…
Το 1836 τα χωριά Σκάλα – Βαλύρα αποτελούσαν το Δήμο Δερών. Δήμαρχος ήταν ο Αναγνώστης Πουλόπουλος και το 1839-40 ο Βασίλης Λινάρδος.

ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣ…
Το 1841-50 η Βαλύρα ανήκε στο Δήμο Οιχαλίας και πάρεδρος το 1841-42 ήταν ο Παναγιώτης Μπόβης. Ο Δήμος είχε 21 χωριά και υπόγραψε από τη Βαλύρα ο Ιερεύς Μιχαήλ (αγράμματος).

ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ…
Το 1998 με το νόμο Καποδίστρια είναι η έδρα του Δήμου Ιθώμης και με πρώτο Δήμαρχο τον Γιατρό Γιαννακόπουλο Κωνσταντίνο από την Αρσινόη (Σιμίζα).

Α.Π.Σ.ΑΣΤΗΡ ΒΑΛΥΡΑΣ…
Επίσης, στην Βαλύρα έχει έδρας του και ο Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος με την επωνυμία Αστέρας, ο οποίος αγωνίζεται ανελλιπώς στα τοπικά πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ.Μεσσηνίας απο την αγωνιστική περίοδο 1969, με πρώτο πρόεδρο τον ομογενή Ελληνοαμερικανό Βαλυραίο Φώτη Σιάγκρη που έφυγε τελευταία σε ηλικία 100 ετών! Επίσης, οι «κιτρινόμαυροι» του Αστέρα, για μια περίοδο το 1995 αγωνίσθηκαν και στη Δ’ Εθνική κατηγορία, ενώ την αγωνιστική χρονιά 2009-10 ανάλαβε την προεδρία ο Πετραλωνίτης επιχειρηματίας και νυν αντιδήμαρχος Ιθώμης Κώστας Πανούσης.

ΘΑΜΥΡΙΣ...
Εξάλλου, στην Βαλύρα μετά την μεταπολίτευση λειτουργεί Σύλλογος Γυναικών, καθώς και ο πολιτιστικός σύλλογος «Θάμυρις, που έχει να παρουσιάσει πλούσιο έργο, ενώ έχει ρίξει μεγάλο βάρος στα χορευτικά τμήματα παραδοσιακών χορών και, στην αναβίωση των Ιθωμαίων, όπου ξεκίνησαν οι ανασκαφές της Αρχαίας Ιθώμης, που έφερε στο φως την τελευταία 20ετία η αρχαιολογική σκαπάνη του καθηγητή Αρχαιολογίας κ. Πέτρου Θέμελη.
Y.Γ: Χρησιμοποιήθηκε υλικό από το βιβλίο του Βαλυραίου καθηγητή
Βιολογίας Ιωάννη Δ. Λύρα « Ένα οδοιπορικό στο χρόνο και στο χώρο»