Η αρχαία Θουρία που η ίδρυση του πρωτου οικισμού της τοποθετειται σε καποια χρονική στιγμή της περιόδου 2500-2000 π.Χ., αναφερεται για πρωτη φορά απο τον Όμηρο (8ος αι.π.Χ ) (800- 700π.Χ) και εξυμνείται ως Άνθεια Βαθύλειμος" (Άνθεια με τα βαθιά, παχια, λιβάδια, δηλαδή, ιδανική για την κτηνοτροφία), μέχρι το έτος 369 π.Χ. που άρχισε να χτίζεται η πόλη και πρωτεύουσα των Μεσσανίων, η Μεσσάνα (Μεσσήνη), κάτω από το όρος της Ιθώμης. Μετά την Καθοδο των Δωριέων, το 1050 περίπου π.Χ., και την καταστροφή των μυκηναϊκκών βασιλειων (και του Νέστορα) ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας. Αλλά και μετά το 369 π.Χ. δεν έπαψε να είναι η μεγάλη πόλη της αρχαίας Μεσσηνίας και, παρά την ύπαρξη πλησιέστερα στη θάλασσα της πόλης των αρχαίων Φαρών (Καλαμάτα), Μεσσηνιακός Κόλπος τους χρόνους του Παυσανία, το 150 περίπου μ.Χ.), λεγόταν «Θουριάτης Κόλπος». Ο ισχυρισμος κάποιων ότι η ονομασία Θουρία σημαίνει "πόλη της κορυφής" είναι άσχετος με την πραγματικοτητα. Το τοπωνύμιο σημαιίνει : "Ορμητική","Γενναία , όπως και ο Θούριος, ο επεναστατικος Ύμνος του Ρήγα του Βελεστνλή (Φεραίου). "Πόλις της Κορυφής" σημαίνει το τοπωνύμιο Αίπεια παραγόμενο από το επίθετο αιπύς, - εία, - αιπύ, που σημαινει "υψηλή," πόλη που βρισκόταν σε θέση υψηλή και είναι άσχετη εδαφικά με το Λογγά, που ονοματοδοσία Αίπεια αποτελεί επινόηση άσχετων ανθρώπων.
Μετά τους βυζαντινούς χρόνους και κατά τη διαρκεια της Τουρκοκρατίας πλησίον των "Ελληνικών¨ (Αρχαία Θουρία), δημιουργήθηκε ο τουρικός "καζάς" επαρχία που από την 23η Μαρτίου 1821 ονομαζόταν " Επαρχία Μικρομάνης, με πρωτεύουσά της τη σημερινή φερώνυμη κωμόπολη, τη Μικρομάνη. Το νοτιότερο χωριό της ήταν το Καλάμι και το βορειότερο το Κεραστάρι ή Κεραστάρης που σήμερα βρίσκεται κοντά στους Αραχαμίτες της Μεγαλόπολης.
Για λίαν ενδιαφερουσες πληροφορίες που αφορούν και το Καμάρι της Θουρίας πληκτρολογήστε το διπλανό ιστότοπο της παρούσας ιστοσελίδας που εχει τίτλο ΕΠΑΡΧΙΑ ΜΙΚΡΟΜΑΝΗΣ.
------------
ΤΑ ΧΩΡΙΑ :
ΚΟΥΡΤΣΑΟΥΣΙ (= ο τσαούσης, ο λοχίας λύκος) (ΣΠΕΡΧΟΓΕΙΑ) (Η),
ΑΙΘΑΙΑ (ΝΤΕΛΗΜΕΜΗ (Η) ( = ο Ντελής (τρελός) ή παλικάρι, Μεμέτης (Μωάμεθ.)
ΑΝΘΕΙΑ (ΦΑΡΜΙΣΙ ΚΑΙ ΒΕΪΖΑΓΑ ( Βεϊζ αγάς) (κοινώς ΦΑΡΜΙΣΟΒΕΪΖΑΓΑ) - ΠΑΛΙΟΚΑΣΤΡΟ,"ΕΛΛΗΝΙΚΑ" (= ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΑ).
ΑΡΙΟΧΩΡΙ (ΓΑΪΔΟΥΡΟΧΩΡΙ ΚΑΙ ΒΡΑΚΑΤΑΓΑ).
ΑΝΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ 1828 ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ "ΕΜΠΛΑΚΙΩΝ" Ή "ΙΜΠΛΑΚΙΩΝ" ΜΕ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟ ΤΟΝ ΠΑΝ. ΚΕΦΑΛΑ.
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ
Πρωτοελλαδική Εποχή: 3000 - 2000 π.Χ.
Μεσοελλαδική Εποχή 2000/1900- 1580. Στην αρχή της έρχονται και εγκαθίστανται οι Αχαιοί, οι μετέπειτα Μυκηναίοι.
Τυμβοειδή Εξάρματα: Ταφικοί τύμβοι, όπως τα δυο στα «Καστρούλια» που ανέσκαψε και μελέτησε ο γερμανός σύζυγος της κ. Αραπογιάννη Ππροϊσταμένης της ΛΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, έδρα Καλαμάτα.
Ας σημειωθεί εδώ το γεγονός ότι στην ακρόπολη της Άνθειας δε βρέθηκαν ίχνη στρατιωτικής μυκηναϊκής εγκατάστασης, γιατί η περίοδος ήταν ειρηνική και ο χώρος της Αίπειας - Άνθειας, όπως και της Πύλου, προστατευόταν από τα βορειότερα μυκηναϊκά κέντρα των Θηβών και της Αργολίδας.
Υστεροελλαδική ή Μυκηναϊκή Εποχή. Στη διάρκεια της χτίζεται (1580 - 1500 περ. π.Χ. ο περίφημος και καλύτερος σε τεχνική μεσσηνιακός θολωτός τάφος της Αίπειας - Άνθειας, μέσα στην πόλη, στο αγρότημά του ηγεμόνα και μακριά από τους θαλαμωτούς τάφους του νεκροταφείου των υποτελών» του πλούσιων αγροτοκτηνοτρόφων.
Οι λίθοι οικοδόμησης του θολωτού τάφου. Προέρχονταν είτε από την απέναντι, την ανατολική, όχθη της χαράδρας των Ελληνικών ή από τα Πριονιστά. Πριονισμένοι λίθοι, αν και κάποιοι έχουν πριονιστεί με ορειχάλκινα πριόνια ακανόνιστα, έχουν βρεθεί και στους τοίχους του θολωτού τάφου.
Οι φωτογραφίες, που εκτίθενται στο Αρχαιολογικο Μουσείο Μεσσηνίας (Καλαμάτα) και αναρτήθηκαν στον ιστότοπο αυτό της ιστοσελίδας μας, προέρχονται από την τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία», του Συλλόγου Θουριατών Αττικής, φύλλο 2ουτριμήνου, Αθήνα 2010 σελ. 4.
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΩΝ
Θολωτός Τάφος: Οικογενειακός τάφος του ισχυρού μυκηναίου γαιοκτήμονα της Άνθειας.
Θαλαμωτοί Τάφοι: Τάφοι πλούσιων σε απόσταση 600 μέτρων ΒΑ από το ανάκτορό τους.
Διάμετρος ταφικού θαλάμου: 10,30 μ. (μέτρηση της Ζ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της Αρχαίας Ολυμπίας το 1984.
Δρόμος: Διάδρομος προς το στόμιο του τάφου.
Παρειές: Οι πλαϊνοί τοίχοι του δρόμου (διαδρόμου) από το εξωτερικό περιβάλλον προς το Στόμιο.
Στόμιο: Ο διάδρομος από την εξωτερική επιφάνεια του θολωτού τάφου μέχρι την αρχή του κύκλου, του «αλωνιού», του ταφικού θαλάμου.
Παραστάδες: (δεξιά κι αριστερή): Οι πλευρικοί χοντροί τοίχοι, δεξιός κι αριστερός, στην αρχή του Στομίου, όπως έχουν και κάποιες παραστάδες σε παλιές πόρτες.
Δόμοι: Οι κυκλικές ή οι οριζόντιες στρώσεις, σειρές λίθων. Σε ναούς είναι οριζόντιοι και σε θολωτούς τάφους κυκλικοί.
Ισόδομο ή ισοδομικό σύστημα οικοδόμησης: Χτίσιμο με δόμους, στρώσεις, που οι λίθοι τους έχουν το ίδιο σχήμα και το ίδιο πάχος, αν και το μήκος τους δυνατόν να διαφέρει. Με αυτό έχουν οικοδομηθεί τα τείχη της αρχαίας Θουρίας και της αρχαίας Μεσσήνης.
Κυκλώπεια τείχη: Τείχη χτισμένα με μη ορθογώνιους ή πολυγωνικούς λίθους που οι ακανόνιστες πλευρές τους είναι πελεκημένες, ώστε να εφάπτονται στους αρμούς τους, στις επιφάνειας επαφής τους.
Βύσματα: Μικρά λιθάρια, σαν σφήνες, τοποθετημένα, είτε για να καλύπτουν τα οριζόντια και τα κάθετα διάκενα ανάμεσα στους αρμούς των μεγαλύτερων λίθων είτε κάτω από τους λεπτούς λίθους των δόμων, ώστε να συμπληρώνεται το ύψος των λεπτών λίθων και ν’ αποκτούν όλοι οι δακτύλιοι των δόμων, όλες οι κυκλικές στρώσεις, το ίδιο ύψος, όπως και το ίδιο πάχος.
Αναλημματικοί Τοίχοι: Τοίχοι για συγκράτηση χωμάτων, που η κατολίσθηση τους θα μπορούσε να συμπαρασύρει τους τοίχους των οιονδήποτε κτισμάτων.
Άνδηρα: «λαχίδες», υψηλότερα εδαφικά επίπεδα από τα κατώτερα από τα οποία κάποια έχουν αναλημματικούς τοίχους για τη συγκράτηση από κατολισθήσεις των χωματων της πλευράς στην κορυφή της οποίας βρίσκεται το επίπεδο του ανδήρου και κλίμακα, σκάλα, με βαθμίδες (σκαλιά) ανόδου σ’ αυτό. Σε άνδηρα οι αρχαίοι έχτιζαν συνήθως κτίσματα περίβλεπτα, ναούς ή πολυτελή δημόσια οικήματα.
Αποθέτης: Λάκκος για την απόθεση των δώρων των «προσκυνητών» του αγάλματος της λατρευόμενης θεότητας.
Σφενδόνη. Η «πλάκα» του δαχτυλιδοού.
Ειδώλια: Αγαλματάκια.
Αμφορείς: Βαζα με δυο χερια που χρησιμοποιούνταν ως μικρά αποθηκευτικά αγγεία και ως μαγειρικές χύτρες, και μεγαλα πήλινα αποθηκευτικά αγγεία οι πιθαμφορείς.
Ειδωλια του τύπου Ψ. Παριστάνουν γυναίκες ή θεότητες που θρηνούν με τα χέρια όρθια και τεντωμένα προς τον τον ουρανό
Ειδώλια του τύπου Φ, γυναικείες μορφές με τα χέρια στη μεσολαβή που σχηματίζουν με τον κορμό τους το γράμμα Φ.
Κτερίσματα: Νεκρικά δώρα που άφηναν δίπλα στο νεκρό "για μεταθανάτια χρήση τους" οι οικείοι και τα φιλικά του πρόσωπα.
Κύλυκες : πήλινα ποδαράτα ποτήρια με δύο ώτα (χερούλια) ανά ένα στη μια και την άλλη πλευρά των χειλιών τους .
Κάνθαροι: πήλινα ποδαράτα ποτήρια με δύο ώτα (χερούλια) όρθια, όπως είναι όρθια τα φτερά των κανθάρων ,όταν ετοιμάζονται να πετάξουν.
Όστρακα: Θραύσματα πήλινων αγγείων. Από το σχήμα, το χρώμα και τη χρήση τους οι αρχαιολόγοι μπορούν να συναγάγουν συμπεράσματα για το χρόνο οικοδόμησης των κτισμάτων στα ερείπια των οποίων ανευρίσκονται. Σημειωτέον ότι από τη χημική ανάλυση των οστράκων των μαγειρικών σκευών και των πήλινων αποθηκευτικών αγγείων γνωρίζουμε τι φαγητά προτιμούσαν και τι ποτά έπιναν οι κάτοικοι του ελληνικού χώρου την περίοδο 1600 - 1150 περίπου π.Χ.
Όστρεα: Όστρακα θαλασσινά.
Περίβολος: Τοίχος που περιέβαλλε κάποιους θολωτούς τάφους.
Αργολιθοδομή: Πρόχειρα σχηματισμένος τοίχος με αργούς, δηλαδή ακατέργαστους, λίθους του περιβάλλοντος με τον οποίο έφραζαν οι μυκηναίοι το στόμιο του τάφου μετά την εκφορά και την απόθεση των σωμάτων των νεκρών τους.
Σχέδιο προϊστορικού «μεγάρου» της Νεολιθικής Εποχής από την περιοχή του Βελεστίνου (Φεραί).
( Από το βιβλίο του Δ. Ρ. Θεοχάρη: "Νεολιθικός Πολιτισμός» Αθήναι 1933, σελ. 141.
Η είσοδος στα μέγαρα γινόταν πάντα από τη στενή πλευρά του κτίσματος και στα «καθιστικά» και τις αίθουσες των μυκηναϊκών θρόνων υπήρχε η εστία ανάμεσα σε τέσσαρες κίονες και στην οροφή, η οπή, το "οπαίον", για την έξοδο του καπνού. Θυμίζει αμυδρώς το μέγαρο, την κεντρική αίθουσα του ανακτόρου του Νέστορα στην Πύλο . Στο ανάκτορο της Κνωσού στη θέση της εστίας υπήρχε στο δάπεδο λεκάνη, για να πλένουν τα χέρια και τα πρόσωπά τους με "καθαρτήριον ύδωρ" πριν οι αυλικοί του πλησιάσουν το μινωίτη βασιλιά - αρχιερέα.
*
Μετά το τέλος της Νεολιθικής Εποχής που ήταν πολύ μακροχρόνια αρχίζει η λεγόμενη «Εποχή των Μετάλλων», με πρώτη την «Εποχή του Χαλκού» και δεύτερη αυτήν «του Σιδήρου».
Η «Εποχή του Χαλκού» (2700/2600 - 1120 π.Χ.) αρχίζει από τότε που άρχισαν οι άνθρωποι να κατασκευάζουν όπλα και εργαλεία από το μέταλλο αυτό και στη συνέχεια από ορείχαλκο.
Οι ξένοι χαρακτηρίζουν την εποχή αυτή ως "Εποχή του Μπρούντζου ), αλλά αυτό το κράμα παράγεται από την ανάμειξη εννέα μερών χαλκού και ενός μέρους ψευδάργυρου (τσίγκου) και είναι διαφορετικό από τον ορείχαλκο.
Ο ορείχαλκος αποτελούσε το βασικό υλικό κατασκευής όπλων και εργαλείων στους μυκηναϊκούς χρόνους και η χρήση του επέφερε τέτοια επανάσταση στην κοινωνία, όπως στην εποχή μας έχουν προκαλέσει τα ηλεκτρονικά μέσα.
Δείγμα μετάβασης από τους χρόνους της "τελικής νεολιθικής" τους χρόνους του χαλκού αποτελεί και το χτίσιμο οικημάτων του τύπου του "μεγάρου", το οποίο θα αποτελέσει μελλοντικά τον πυρήνα των πολυδαίδαλων μυκηναϊκών ανακτόρων.
Άλλο δείγμα αλλαγής αποτέλεσε η γενίκευση της χρήσης των κιβωτιόσχημων τάφων, κοινών και στις δύο περιόδους, στην τελική νεολιθική και στην πρωτοελλαδική. Ονομάστηκαν κιβωτιόσχημοι, γιατί έμοιαζαν με κιβώτια επενδυμένα εσωτερικά με λίθινες πλάκες,
Οι αρχαιολόγοι έδωσαν το χαρακτηρισμό στην περίοδο αυτή Πρωτοελλαδική Εποχή , γιατί αποτελεί την πρώτη σπουδαία προϊστορική περίοδο του ελλαδικού χώρου.
Στην Πρωτοελλαδικής II περίοδο (2600 - 2200 π.Χ.) ανήκει το πήλινο ειδώλιο (αγαλματάκι) που βρέθηκε στον αρχαιολογικό χώρο των «Ελληνικών», ΒΑ. της Αιθαίας. Η ανεύρεση του έχει πολύ μεγάλη σημασία, γιατί αποδεικνύει την ύπαρξη κατοίκων στους λόφους των Ελληνικών εδώ και 4500 χρόνια
Οι επυλίδες που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν την ΠΕ. στην Ελλάδα έμαθαν στους ντόπιους τη χρήση του αρότρου για το όργωμα των χωραφιών, με αποτέλεσμα ν’ αρχίσει η καλλιέργεια των σιτηρών και γενικότερα των δημητριακών, πράγμα που ήταν πολύ πριν πάρα πολύ δύσκολο να γίνεται με τα λίθινα ή τα ξύλινα εργαλεία της νεολιθικής εποχής.
Αρχίζει επίσης η ίδια εποχή η καλλιέργεια της ελιάς και των αμπελιών, από τα προϊόντα των οποίων εξαρτιόνται και σήμερα σε αξιόλογο βαθμό η διατροφή των κατοίκων της χώρας μας και το εμπόριο.
Μιλώντας, δε , για την κατάσταση που επικρατούσε την περίοδο εκείνη φαίνεται πως ήταν εποχή ειρηνική. Κάποια όμως διοικητικά κέντρα εκτός Μεσσηνίας ήταν οχυρωμένα, όπως η Λέρνα στην Αργολίδα.
Το πολίτευμα των πόλεων - κρατιδίων ήταν μοναρχικό και δεν υπήρχε κάποιος πολιτικός δεσμός μεταξύ αυτών και των γειτονικών τους. Έτσι, ευθύς εξαρχής, θεμελιώθηκε ο κατακερματισμός του ελληνισμού, ο οποίος θα διαρκέσει μέχρι το έτος 336 π.Χ., που ο Μ. Αλέξανδρος θα πετύχει για πρώτη φορά και βίαια την ένωση των ελληνικών κρατιδίων.
Η ΜΕΣΟΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (2000 - 1600 περ. π.Χ.)
Ο πολιτισμός της περιόδου αυτής λέγεται Μεσοελλαδικός αλλά και ευρωπαϊκός πολιτισμός των κουργκάν. Κουργκάν στη ρωσική σημαίνει τύμβος. Ο τύμβος αυτός ήταν ταφικό μνημείο που προοριζόταν για την ταφή ατόμων που ανήκαν σε ηγετικά μέλη των τοπικών κοινωνιών.
Όπου, λοιπόν εμφανίζονται οι κουργκάν, οι τύμβοι, οι τούμπες ή μαγούλες σε διάφορα μέρη της Ελλάδος, αποκαλύπτουν την εγκατάσταση των πρώτων ευρωπαϊκών φύλων.
Προς το τέλος της Μεσοελλαδικής Εποχής και την αρχή της Υστεροελλαδικής, γύρω στα 1620 -1600 π.Χ. εκτός από τους τύμβους στην περιφέρεια των οποίων οι κάτοικοι της Μεσσηνίας τοποθετούσαν τα σώματα των νεκρών τους μέσα σε μεγάλα πήλινα ταφικά πιθάρια με τα στόμια στραμμένα προς τον έξω, τον ελεύθερο χώρο, άρχισαν οι ηγεμόνες να θάβουν τους νεκρούς τους και σε θολωτούς και θαλαμωτούς τάφους, τοποθετώντας δίπλα τους δώρα ταφικά (κτερίσματα) και λοιπά εφόδια που πίστευαν ότι τους ήταν απαραίτητα για την πορεία και τη «διαβίωσή» τους στα βασίλεια του Άδη.
Σχέδιο του R.H. Simpson (Σίμψον), ancient Thouria (αρχαία Θουρία). Με σταυρούς σημειώνεται στη θέση Α, στα βόρεια της Αιθαίας και στην πηγή Πισώβρυση (Pisovrysi Spring) η ύπαρξη οστράκων (θραύσματα πήλινων αγγείων) της Πρωτοελλαδικής Εποχής (Ε. Η.Site) (3000 - 2000/1900 π.Χ.) Επίσης, η ύπαρξη οστράκων της ίδιας εποχής και στη θέση Β γύρω από τον πυλώνα της ΔΕΗ. Και οι δύο αυτές αρχαιολογικές θέσεις βρίσκονται ανάμεσα στην Αιθαία (Ντελήμεμη) και στην Αίπεια (Φαρμίσι). Βορειότερα και στη θέση C(Myc. Site) σημειώνονται με το γράμμα Χ τα μυκηναϊκά όστρακα της περιοχής. Ακόμα βορειότερα σημειώνονται οι θέσεις με τα όστρακα της ίδιας χρονικής περιόδου και οι τρεις συστάδες των θαλαμωτών τάφων (chamber tombs) της Υστεροελλαδικής ή Μυκηναϊκής Εποχής. Πιο συγκεκριμένα, ανήκουν στην περίοδο μεταξύ 1400 και 1200 π.Χ.
Απέναντι από τους θαλαμωτούς τάφους και πέραν από την κοίτη του Ξερίλα, στην περιοχή της Αμφείας, σημειώνεται η θέση των δύο τύμβων (burial mounds) στη θέση «Καστρούλια». Δυτικά της θέσης των θαλαμωτών τάφων και στη θέση «Ράχη» υπάρχει ο ηγεμονικός θολωτός τάφος (tholos tomb), ο οποίος ανήκει στο 16ο αιώνα π.Χ. (1550-1500). Βόρεια από τους θαλαμωτούς τάφους και ΒΑ. από το θολωτό υπάρχουν τμήματα των τειχών του κάστρου της αρχαίας Θουρίας των Ελληνιστικών Χρόνων και πιο συγκεκριμένα της περιόδου (320-270 περίπου π.Χ.). Στα δυτικά του κύκλου των τειχών (circuit walls) εξάλλου, και στις θέσεις D και F έχουν σημειωθεί: η θέση του μοναστηριού της «Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου των Ελληνικών», η θέση του θεάτρου, «theatron», η πηγή Νεροπούλια (Neropoulia spring) και στο ένθετο (inset) τα ίχνη των αυλακιών (wheel ruts) που είχαν δημιουργήσει οι τροχοί των μεταφορικών μέσων, τα οποία διακινούνταν ανάμεσα στο λατομείο των «Πριονιστών» και στην ακρόπολη της Θουρίας. Ακόμη πιο δυτικά σημειώνεται η θέση του «ερειπωμένου χωριού Φαρμίσι» (Pharmisi ruined village). Δηλαδή του παλιού χωριού που βρισκόταν αρκετά ψηλά, στους λόφους, ανατολικά της σημερινής εθνικής οδού (R.H. Simpson: «The seven cities offeredby Agamemnon to Achilles) B.S.A. (1966), 122.
Ο χώρος των Ελληνικών της Άνθειας, ο οποίος έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1994, περιλαμβάνει τους δίδυμους ταφικούς τύμβους, τα "τυμβοειδή εξάρματα», όπως έχουν χαρακτηριστεί από ξένους αρχαιολόγους - το χρυσοφόρο και ηγεμονικό θολωτό τάφο στη θέση Ράχη, καθώς και τους 25 γνωστούς μέχρι σήμερα θαλαμωτούς τάφους της περιόδου ΥΕΙΙΙΑ2-Β περιόδου (1375-1190 π.Χ.) που η μεγάλη συστάδα τους (14 τάφοι) βρίσκεται στις ιδιοκτησίες Ηλ. Τσαγκλή και Αργ. Κουτραφούρη, στα «Καταφύγια».
Μερικοί από αυτούς, τους οποίους ανέσκαψε από το 1987 η Ζ' Εφορεία, είναι ταφικά μνημεία πλούσιων αστών της περιοχής εκείνης, αλλά και μερικοί άλλοι, όπως ο 4ος, ο 6ος και ο 13ος, αποτελούν ταφικά μνημεία τα οποία "φιλοξένησαν" σώματα επιφανών ή ηγεμονικών προσώπων της μυκηναϊκής Άνθειας της περιόδου της ακμής της πόλης, από το 1400, περίπου, ώς το 1ο60 π.Χ., αλλά και σε αιώνες μεταγενέστερους, την γεωμετρική εποχή 900 - 700 και την κλασική 480 - 323 π.Χ.
ΟΙ ΔΙΔΥΜΟΙ ΤΑΦΙΚΟΙ ΤΥΜΒΟΙ (BURIAL MOUNDS) ΣΤΑ "ΚΑΣΤΡΟΥΛΙΑ" ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΑΜΦΕΙΑΣ
Από τα αρχαιότερα ταφικά μνημεία της Μεσσηνίας είναι οι δύο χωματένιοι τύμβοι γνωστοί στους κατοίκους της Αμφείας (Γαρδίκι = θέση φρουράς) προ πολλών δεκαετιών και βρίσκονται στη θέση "Καστρούλια", τοπωνύμιο που γεννάει την υπόνοια της ύπαρξης εκεί κάποιων μικρών πύργων ή τμήματος τειχών.
 |
|
|
Μια ακόμη τομή σε ένα από στους δίδυμους τάφους, στους οποίους βρέθηκαν ο «ασκός» και το
δίδυμον δέπας (2000-1580) που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας (Καλαμάτα)
(Φωτογραφία του συγγραφέα).
Ως κύριο χαρακτηριστικό του γνώρισμα κάθε τύμβος συνήθως καλύπτει λακοειδείς, τάφους με χτισμένα τα εσωτερικά τους τοιχώματα και σκεπασμένους εξωτερικά από ένα χωμάτινο τύμβο. Αυτοί χρησιμοποιούνταν ως ατομικοί αλλά και ως οικογενειακοί. Για τους δίδυμους τύμβους της Κάτω Αμφείας (Κάτω Γαρδίκι) Μεσσηνίας δεν έχουμε να παραθέσουμε αρκετές; Πληροφορίες παρά ότι ανήκουν χρονικά στην περίοδο 2000 - 1850 π.Χ. όπως αποδεικνύεται από τα ευρήματα που βρήκαν οι αρχαιολόγοι στο εσωτερικό των τύμβων αυτών, «ασκό» και «δέπας αμφικύπελλον».
Το δίδυμο δέπας(κύπελλο) ανήκει στην περίοδο 2000 - 1850 π.Χ. Προέρχεται από τους Δίδυμους Τύμβους στα Καστρούλια. Αναδημοσίευση
από την τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία), φύλλο 2ου τριμήνου, Αθήνα 2010,σελ. 4
ο «ασκός» από τα «Καστρούλια» 2000-1580 π.Χ. Αρχαιολογικο Μουσείο Μεσσηνίας).
Αναδημοσίευση από την τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία), φύλλο 2ου τριμήνου, Αθήνα 2010,σελ. 4
ΟΙ ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ
Την εποχή αυτή, από τα τέλη της Μεσοελλαδικής Εποχής, το 1580 περίπου, κάνουν την εμφάνιση τους στον ελλαδικό χώρο και οι πρώιμοι θολωτοί τάφοι οι οποίοι διαδέχτηκαν τους ταφικούς τύμβους. Ο αρχαιότερος από όλους, ο οποίος είναι υπόγειος, χτίστηκε ανάμεσα στα 1620 και στα 1600 π.Χ. και είναι σύγχρονος με τους μυκηναϊκούς λακκοειδείς τάφους του Κύκλου Β της ακρόπολης των Μυκηνών, βρίσκεται στη ΝΔ. Μεσσηνία στο χωριό Οσμάναγα (σήμερα Κορυφάσιο) κοντά στο δημόσιο δρόμο Πύλου - Χώρας.
Ο καλύτερα συντηρημένος θολωτός τάφος είναι αυτός της Μάλθης (Δώριο της Μεσσηνίας), τον οποίο έχει φροντίσει η αρχαιολογική υπηρεσία να τον προστατεύσει με ασφαλές στέγαστρο όχι όμως και αυτόν της Άνθειας στον οικισμό της Αίπειας (Φαρμίσι) παρά τις έντονες οχλήσεις μας δια του τύπου της Καλαμάτας στον παρελθόν προς τη διευθύντρια της Ζ΄ ΕΠΑ (έδρα αρχαία Ολυμπία) κ. Ξένη Αραπογιάνη. Σημειωτέον ότι ο γραφών, ενεργώντας προς το συμφέρον των μεσσηνιακών αρχαιοτήτων, χωρίς κανένα προσωπικό όφελος, της έγινα λίαν αντιπαθής, με αποτέλεσμα χωρίς να έχω φωτογραφήσει τις εργασίες στο χώρο του αρχαίου ελληνικού ναΐσκου που πρόσφατα ανεσκάφη στον οικισμό της Αίπειας (Φαρμίσι) να με οδηγήσει, αν και είμαι δημοσιογραος μέλος της ΕΣΑΤ, ενώπιον της ελληνικής Δικαιοσύνης.
Το νέο αυτό είδος των ταφικών μνημείων το οποίο προοριζόταν για ταφές τοπικών ηγεμόνων (ανάκτων) των πρώιμων μυκηναϊκών διοικητικών κέντρων (1600-1400 π.Χ.) και των μελών των οικογενειών τους, πολύ σύντομα διαδόθηκε από τη Μεσσηνία στη Λακωνία, και αργότερα στην Αργολίδα. Αυτό αποδεικνύεται από τον τάφο του Αιγίσθου στις Μυκήνες ο οποίος χτίστηκε το 1500 περίπου π.Χ. και αποτελεί τον πρώτο χρονικά θολωτό τάφο της Αργολίδας. Επίσης στην Αττική και στη Βοιωτία και έφτασε το έθιμο μέχρι και τη Θεσσαλία, στο γνωστό μας νεολιθικό Διμήνι κι από εκεί και στην περιοχή του θεσσαλικού Πτελεού, του οποίου η ονομασία θυμίζει το πυλιακό Πτελεό του Νέστορα και την καταγωγή των Πυλίων ανάκτων του 13ου αιώνα, του Νηλέα και του Νέστορα, από τη Θεσσαλία.
Κατά τον Καθηγητή Γεώργιο Στυλ. Κορρέ, ο οποίος διεξάγει συστηματικές έρευνες και ανασκαφές στη Δυτική Μεσσηνία, οι θολωτοί τάφοι της πρώιμης μυκηναϊκής περιόδου (1600-1400 π.Χ.) «πρέπει να προήλθαν από τους ταφικούς πίθους των μεσσηνιακών τύμβων».
Ξεκινάει την υπόθεση του από μια περίπτωση ομοιότητας της πρόσοψης ταφικού πίθου, που βρέθηκε σε τύμβο και διέθετε χτιστές παραστάδες και χτιστό ανώφλιο που μοιάζουν στοιχειωδώς με τις προσόψεις, τις θύρες και τα υπέρθυρα (ανώφλια) των θολωτών τάφων.
Ας μας επιτρέψει όμως ο κ. Κορρές να εκφράσουμε την επιφύλαξη μας και να πούμε ότι σε μια και μόνη περίπτωση δεν είναι δυνατόν να στηριχτεί ολόκληρη υπόθεση. Και στην περίπτωση αυτή ισχύει το αίτημα της επιστήμης προς τους επιστήμονες, προς τους λειτουργούς της, η οποία προστάζει da similia, δηλαδή «παράθεσε όμοια» και όχι μια και μόνη περίπτωση.
Ο ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΣ ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ "ΡΑΧΗ" ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΙΠΕΙΑΣ (=Υψηλή) ή (ΦΑΡΜΙΣΙ).
Στη θέση «Ράχη» των Ελληνικών Άνθειας εντοπίστηκε το 1925 ο περίφημος «βασιλικός θολωτός τάφος», ο οποίος χωρίς καμιά αμφιβολία ήταν ηγεμονικός. Βρίσκεται σε απόσταση δύο χιλιομέτρων βόρεια της σημερινής Θούριας, στην ενορία της Αγίας Ειρήνης του οικισμού της Αίπειας (Φαρμίσι), του δ.δ. Άνθειας. του Δήμου Καλαμάτας Είναι κλεισμένος, «εντοιχισμένος», σε γήλοφο από αργιλόχωμα, στην κορυφή του οποίου, κατά τις πρόσφατες δεκαετίες, είχε φυτευτεί ελαιοπερίβολο, αφού ο τάφος δεν ήταν ορατός από καμιά πλευρά του. Η απόσταση από τον εθνικό δρόμο είναι ελάχιστη, αλλά ο τάφος δεν είναι ακόμη επισκέψιμος, γιατί η αρχαιολογική υπηρεσία έχει φράξει την είσοδο του, για να μην εισέρχονται κάποιοι περίεργοι και τον καταστρέφουν περισσότερο, από όσο ήδη έχει καταστραφεί.
Δυστυχώς όμως, το έργο της αναστήλωσης του φαίνεται ότι έχει εγκαταλειφθεί και δε φαίνεται ότι το Υπουργείο Πολιτισμού και η Αρχαιολογική Εταιρεία θα προχωρήσουν στο προσεχές μέλλον στην αναστήλωση του μνημείου, το οποίο από δεκαετίες είναι εκτεθειμένο στις καιρικές συνθήκες και καταστρέφεται.
Από το νότιο τοίχο (παρειά) του «δρόμου» (διαδρόμου) προς την πρόσοψη και τη θύρα λείπουν οι πλακαροί λίθοι (οι πλακαρές πέτρες) που εμπόδιζαν την κατάπτωση των πλευρικών χωμάτων. Λείπει, όπως είχε διαπιστώσει από το Δεκέμβριο του 1977 ο καθηγητής Γ. Κορρές και ο εξωτερικός μονόλιθος του ανωφλίου. Πολλοί, επίσης, λίθοι του «δρόμου» του αφαιρέθηκαν από κάτοικο της περιοχής και έχτισε μ’ αυτούς την εσωτερική επιφάνεια του πηγαδιού του
Και ενώ, όπως πληροφορούμεθα γι' αυτόν, ότι επρόκειτο για «τον πλούσιο σε ευρήματα θολωτό, μυκηναϊκό τάφο» της περιοχής αυτής, οι αρχαιολόγοι ανέκαθεν αδιαφορούν για την αναστήλωσή του.
Είναι ν' αγαναχτεί κανείς με την απαράδεχτη αδιαφορία των αρχαιολόγων του Υπουργείου Πολιτισμού, της Αρχαιολογικής Εταιρείας, των πολιτικών της Μεσσηνίας, των πολιτιστικών συλλόγων της Καλαμάτας και των άλλων φορέων που δεν διαμαρτύρονται και μάλιστα πιεστικά προς το Υπουργείο Πολιτισμού για την απαράδεκτη αυτή κατάσταση.
Και όμως, η σημασία του ηγεμονικού αυτού θολωτού τάφου δεν είναι ασήμαντη, αλλά μαζί με τους θαλαμωτούς τάφους των Ελληνικών και τους δίδυμους ταφικούς τύμβους στα Καστρούλια, πάρα πολύ μεγάλη, όπως είναι και η εκτίμηση του αρχαιολόγου και πανεπιστημιακού καθηγητή Γεωργίου Στ. Κορρέ, ο οποίος, πριν αρχίσει ακόμη η ανασκαφή του μνημείου από τον Αγγελή Λιάγκουρα δήλωνε το 1977 στην Καλαμάτα με ανακοίνωση του στο Α' συνέδριο μεσσηνιακών σπουδών: «Το πολύ επιμελημένο χτίσιμο του τάφου και το πλήθος των θαλαμωτών, που είναι στην ανατολική ιδίως πλαγιά του υψώματος της (αρχαίας) Θουρίας δεν αφήνουν αμφιβολία πως υπήρχε εκεί σημαντικό κέντρο που μόλις τώρα αρχίζει η μελέτη του».
Για τον ίδιο τάφο ο καθηγητής της έδρας των Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, ο Χεκμάτ Σαλεχί μάς είπε τα εξής στις 27-7-1997, όταν τον ξεναγήσαμε το μνημείο αυτό, στα τείχη και στους δώδεκα μέχρι τότε ανασκαμμένους θαλαμωτούς τάφους των Ελληνικών: «...Είναι το ίδιο εντυπωσιακός με τους μεγάλους θολωτούς τάφους των Μυκηνών...»
Μεταξύ των κινητών ευρημάτων του θολωτού τάφου και δύο χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια τα οποία χρησιμοποιούσαν οι ανώτατοι ηγεμόνες, οι «άνακτες», για σφραγίσματα τα έγγραφά τους επάνω σε μαλακό υλικό, ίσως σε κερί.
Το χρυσό αυτό σφραγιστικό δαχτυλίδι ηγεμόνα της Άνθειας που βρέθηκε κατά την ανασκαφή στον «Τάφο Τσαγκή 4».Ανήκει στη χρονική περίοδο 1580 - 1400 π.Χ. Δείχνει δυο άνδρες (σκούρα πάντα εικονίζονται χρώματα των αντρικών σωμάτων και λευκά των γυναικών) να λαμβάνουν μέρος σεεκδήλωση ταυροκαθαψίων (καθάπτομαι των ταύρων). (Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας) Aπό το εξώφυλλο του βιβλίο του γράφοντος «Η Βαθύλειμος Άνθεια και η Δωρική Θουρία»), Έκδοση και διανομή του Δήμου Θουρίας, Καλαμάτα 1995.
Ο χρυσός σφραγιστικός δακτύλιος (σφραγιστικό δαχτυλίδι ) μυκηναίου ηγεμόνα, όμοιοςμόνον με αυτόν που βρίσκεται στην Κρήτη. Στη σφενδόνη του εικονίζονται δυο φτερωτοίγρύπες να σέρνουν άρμα, δίτροχη άμαξα, στην οποία επιβαίνουν δυο θεότητες.(Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας). Από το θολωτό τάφο (16ος - 15ος αι. π.Χ.) , Καλαμάτα).(Αναδημοσίευση από την τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία», φύλλο 2ου τριμήνου, Αθήνα 2010 σελ. 4.
Οι γρύπες, όπως και οι λέοντες, αποτελούν σύμβολα βασιλικά και η εύρεση του χρυσού δαχτυλιδιού με την
εικόνα αυτή αποδεικνύει ότι σ' αυτόν τον τάφο είχε γίνει ταφή κάποιου ανακτά (βασιλιά) της Άνθειας, της
πρώιμης μυκηναϊκής φάσης (1600-1400 π.Χ.) ή μέλους της οικογένειας του. Το εύρημα εκτίθεται στο
Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας.
Η εικόνα του εξώφυλλου του βιβλίου μας «Η Βαθύλειμος Άνθεια και η Δωρική Θουρία», Στο τρίτο σφραγιστικό χρυσό δαχτυλίδι της περιόδου (16ος -15ος αι. π.Χ.) που προέρχεται από το θολωτό τάφο, αλλά δεν εικονίζεται εδώ υπάρχει στη σφενδίνη του παράσταση δείχνει γρύπα που ταΐζει το μικρό του.(Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας,, Καλαμάτα).
Αναπαράσταση της ιερής τελετής των ταυροκαθαψίων. Η εικόνα δείχνει μια ιέρεια/αθλήτρια (;)
να έχει αδράξει τον ταύρο από τα κέρατα και ο αθλητής - κυβιστήρας να βρίσκεται ήδη στη ράχη του
ιερού ταύρου του Ποσειδώνα. Μια άλλη ιέρεια/αθλήτρια(;) βρίσκεται στα νώτα του ζώου, για να
συγκρατήσει όρθιο τον κυβιστή. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου).
Η σκηνή θυμίζει το μύθο των επτά νέων (ο κυβιστής με το βαθύ καφέ σώμα, ίσως να είναι νέος Αθηναίος) και επτά νεανίδων (οι δυο νεανικές γυναικείες μορφές (με λευκό χρώμα) που έστελναν οι Αθηναίοι στην Κνωσό για να τους φάει ο μινώταυρος, ο ταύρος του Μίνωα, ο Μινώταυρος, στην πραγματικότητα, για να σκοτωθούν σε εκδηλώσεις ταυροκαθαψίων στην αυλή του ανακτόρου.
ΟΙ ΘΑΛΑΜΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ
Ήταν τάφοι πλούσιων αστών προοριζόμενοι για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Λέγονται θαλαμωτοί ή θαλαμοειδείς και οφείλουν το χαρακτηρισμό τους στο γεγονός ότι το κύριο γνώρισμα τους είναι ο ταφικός «θάλαμος», στο δάπεδο ή σε ταφικό λάκκο του οποίου τοποθετούνταν οι ταφές και όχι σε θόλο, όπως στους θολωτούς. Σε αρκετές περιοχές της Μεσσηνίας εντοπίζονται και ανασκάπτονται θαλαμωτοί τάφοι σεβαστών διαστάσεων και πλούσιοι σε κτερίσματα, όπως είναι ο 6ος στη νεκρόπολη των Ελληνικών της Άνθειας, τον οποίο ανάσκαψε και ερεύνησε την περίοδο 1993 -1994 η αρχαιολόγος Επιμελήτρια της Ζ' ΕΠΚΑ (αρχαία Ολυμπία) Γεωργία Χατζή - Σπηλιοπούλου, οι οποίοι τάφοι αποδεικνύονται από τα ακίνητα και τα κινητά ευρήματα τους, ηγεμονικοί.
Τα «αρχιτεκτονικά» μέλη των θαλαμωτών τάφων είναι, σχεδόν, όμοια με αυτά των θολωτών. Διαθέτουν «δρόμο», δηλαδή σκαμμένο διάδρομο από το περιβάλλον προς την πρόσοψη και τη θύρα του, τον οποίο περιβάλλουν υψηλά τοιχώματα, οι «παρειές», «θύρα» η οποία δεν κλεινόταν με θυρόφυλλα, αλλά με την επίχωση, την επιχωμάτωση, του δρόμου, «στόμιο» το οποίο είναι σύντομος διάδρομος μέσα στο σώμα του βράχου και ανάμεσα στη θύρα και το θάλαμο και, τέλος ο «θάλαμος».
Πιο κάτω εικονίζεται ο κ. Ηλίας Δημ. Παπαδόπουλος, συνταξιούχος, σήμερα, αστυνομικός, κάτοικος Ανθείας (Βεϊζαγα) Μεσσηνίας, πνευματικό παιδί μας και πολύτιμος ξεναγός μου στον αρχαιολογικό χώρο των "Ελληνικών."
Οι διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά είδη των ταφικών μνημείων είναι ότι οι θολωτοί τάφοι είναι χτιστοί, ενώ οι θαλαμωτοί σκαλισμένοι σε μαλακά πετρώματα βράχων ή λόφων που βρίσκονταν κοντά στους οικισμούς. Στους θολωτούς το δάπεδο του «δρόμου» είναι επίπεδο και όχι επικλινές, γερτό, όπως τους θαλαμωτούς. Το δάπεδο της θόλου έχει σχήμα κυκλικό, ενώ των θαλαμωτών τάφων το σχήμα του, καθώς και το μέγεθος του θαλάμου εξαρτιόνταν από τα μαλακά ή τα σκληρά μέρη του βράχου τα οποία συναντούσαν οι σκαπανείς κατά την πρόοδο της λάξευσης με τη σκαπάνη, τον κασμά τους.
Κατά την αρχαιολόγο της Ζ' Εφορείας Γεωργία Χατζή - Σπηλιοπούλου: «Ως προς την κατασκευή τους, οι θαλαμωτοί τάφοι των Ελληνικών ξεχωρίζουν από τους λοιπούς της Μεσσηνίας για τις, κατά κανόνα, μεγάλες διαστάσεις, τη μνημειώδη αρχιτεκτονική μορφή και ορισμένες ιδιομορφίες τους στην όλη δομή τους. Ορισμένες από αυτές είναι οι δίρριχτες οροφές, οι πλευρικοί θάλαμοι (που βρίσκονται αριστερά ή δεξιά ή και πίσω από τον κεντρικό θάλαμο) και τα λαξευτά θρανία (πεζούλια). Σε δύο περιπτώσεις (τάφοι 6 και 13) υπάρχουν ίχνη αποτυπωμάτων που φανερώνουν τη χρήση ξύλινων ταφικών κλινών (φορείων) τα οποία χρησιμοποιούνταν κατά την μεταφορά και την απόθεση των νεκρών στο δάπεδο, τα οποία σχημάτισαν αυτά κατά την απόθεση και παραμονή τους, και στην περίπτωση του 13ου τάφου, η διακοσμημένη πρόσοψη του».
Είναι, πάντως παράξενη η ομοιότητα που παρουσιάζουν: το μέτωπο (πρόσοψη), η θύρα και οι αποκλίνουσες προς τα έξω και σε σχήμα διάστασης οι παρειές (πλευρές) του «δρόμου» των θαλαμωτών τάφων. Κατά την αρχαιολόγο Όλγα Πολυχρονοπούλου, μοιάζουν με βουβωνικό γυναικείο τρίγωνο και γυναικείους μηρούς, ενώ στο εσωτερικό, ο νεκρικός θάλαμος, μοιάζει με γυναικεία μήτρα.
Προτού, δηλαδή, συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος τις βιολογικές διαδικασίες της "σύλληψης" των εμβρύων, φανταζόταν πως η μητρότητα πήγαζε απευθείας από την εισαγωγή του εμβρύου στη γυναικεία μήτρα, προερχόμενου από κάποιο χώρο των προγόνων, χωρίς, δηλαδή, τη συμμετοχή του πατέρα. Μια τέτοια αντίληψη ίσως να επικρατούσε και στο μυκηναϊκό πληθυσμό.
Ως προς τη διαδικασία του ενταφιασμού σε περίπτωση που οι οικείοι του νεκρού επιθυμούσαν να παραμείνει απείραχτη η προηγούμενη ταφή, δίπλα σε πλευρικό τοίχωμα της θόλου ή του κεντρικού θαλάμου των θαλαμωτών τάφων, άνοιγαν έναν πλευρικό θάλαμο. Αλλιώς μάζευαν τα οστά του προηγούμενου νεκρού και τα κτερίσματά του και τα απόθεταν σε διπλανό ταφικού λάκκο στο δάπεδο του θαλάμου.
Μετά, ακολουθούσε η προηγούμενη διαδικασία της απόθεσης του νεκρού ατόμου, της επανάληψης της ίδιας τελετουργίας, της τέλεσης των ίδιων ταφικών εθίμων και της επίχωσης, της επιχωμάτωσης. του «δρόμου» που σκέπαζε πλήρως και τη θύρα εισόδου.
Όμως κάποτε, και σε "καιρούς χαλεπούς", αρχαίοι «αετονύχηδες τυμβωρύχοι», όπως οι σημερινοί λαθρανασκαφείς, μπόρεσαν και παραβίασαν πολλούς από τους τάφους, όπως το θολωτό τάφο της Άνθειας, και αφαίρεσαν τα κτερίσματα. Το αποτέλεσμα είναι οι αρχαιολόγοι να βρίσκουν σήμερα σε συλημένους τάφους υπολείμματα των κτερισμάτων: μικροσκοπικά κοσμήματα που είχαν ανακατευτεί με τα αναμοχλευμένα χώματα των λαθρανασκαφών και είχαν γίνει αόρατα. Επίσης τα «όστρακα», τα σπασμένα κομμάτια πήλινων αγγείων, τα οποία δεν έχουν αγοραστική αξία για τους λαθρανασκαφείς, τους αρχαίους, τους μεταγενέστερους και τους σημερινούς.
οι θαλαμωτοι ταφοι τησ "μυκηναϊκησ νεκροπολησ των ελληνικων"
Όπως είναι γνωστό, στον αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται ΝΑ. του ναού της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου των Ελληνικών είχαν εντοπιστεί και ανασκάπτονταν από το 1987 από τη Ζ' και σήμερα Αρχαιοτήτων 14 γνωστοί θαλαμωτοί τάφοι που αποτελούν τη «μεγάλη συστάδα» της μυκηναϊκής νεκρόπολης των Ελληνικών. Σήμερα τις ανασκαφές στο χώρο συνεχίζει η ΛΗ΄ (38η) Εφορεία Προϊστορικών και κλασικών Αρχαιοτήτων (Έφορος η κ. Ξένη Αραπογιάννη)
Από αυτούς 12 βρίσκονται στην ιδιοκτησία του Αντώνη Η. Τσαγκλή και 2 στην ιδιοκτησία του Αργ. Κουτραφούρη. Οι περισσότεροι τάφοι πλην ενός ανήκουν στην ΥΕΙΙΙΑ2-Β περίοδο (1375 -1190 π.Χ.) και έχουν μέχρι σήμερα συνολικό χρόνο ύπαρξης, περίπου 3.376 ετών, Όμως όπως και θολωτού τάφου εξακολουθούσε να γίνεται η χρήση τους ακόμη και στους κλασικούς χρόνους (480 - 323 π.Χ.).
Από δε την «έρευνα επιφανείας» των αρχαιολόγων στη θέση αυτή και η εύρεση θραυσμάτων από οψιδιανό λίθο αποδείχτηκε υπήρξαν δραστηριότητες κατοίκων στο χώρο αυτό από το 2000 περ. π.Χ. και υπήρχε από τότε επικοινωνία με τη νήσο Μήλο από την οποία προερχόταν ο οψιανός λίθος, το ηφαιστειογενές πέτρωμα, του οποίου τις λεπίδες χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για την παραγωγή κοπτικών εργαλείων
Σημειωτέον ότι το νεκροταφείο αυτό είναι το μεγαλύτερο στο είδος του στο μεσσηνιακό χώρο μετά από αυτό των Βολιμιδιών της Χώρας και σε συνάρτηση με τον ηγεμονικό και πλούσιο σε ευρήματα θολωτό τάφο της "Ράχης", «πρέπει να ανήκε», κατά την εκτίμηση της αρχαιολόγου της Ζ' ΕΠΚΑ Γεωργίας Χατζή -Σπηλιοπούλου, «σε κάποια εκτεταμένη και σπουδαία μυκηναϊκή πόλη».
Το ίδιο λίθινο αγγείο από το θαλαμωτό τάφο Τσαγκλή (14ος αι. π.Χ.) μετά την συγκόλληση και την αποκατάσταση
της πληρότητας των μελών του,(Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας),
Καλαμάτα. (Τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία», φύλλο 2ου τριμήνου, Αθήνα 2010 σελ. 4.).
Κτίσμα της κλασσικής περιόδου στην αρχαία Θουρία που ανάσκαψε πρόσφατα η προϊστάμενη της ΛΗ΄ ΕΠΚΑ αρχαιολόγος κ. Ξένη Αραπογιάννη.. Ήταν προφανώς ναΐσκος. Τη χρήση του ως ναΐσκου δεικνύει η τράπεζα προσφορών που βρίσκεται στο βάθος του και, επειδή στη μια όψη των νομισμάτων του νομισματοκοπείου των Θουριατών εικονίζεται ένας ρωμαίος αυτοκράτορας και στην άλλη όρθια η θεά Αθηνά εικάζεται ότι ήταν αφιερωμένος στη λατρεία της θεότητας αυτής , την οποία συνέχισε κατά τους χριστιανικούς χρόνους η λατρεία της Παναγίας στην Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου της περιοχής των Ελληνικών.Πάντως, η τελική απαντηση για την ταυτοτητα του λτίισματος δεν εχει δεν απόμη δοθή απο τη ΛΗ΄ΕΠΚΑ.
Για την απαραδεκτη συμεριφορά της Δντρίς της ΛΗ' κ. Ξένης Αραπογιάννη σχετικα με την παρανομη δημοσίευση τησ ανασκαφής δειυε στο τελις τη σχετικη καταγγελια της σε βαρος του γραοντος τα παρόντα και για να διαοιστώει καθε αναγνώστης και ναγνώστρια πύ βρίσκεται η αλήθεια και πανα δημοσίευσ/ν
.
Δυσεξήγητο, πάντως, είναι το γεγονός ότι τα νομίσματα των Θουριατών της εποχής των ρωμαίων αυτοκρατόρων της δυναστείας των Σεβήρων (146 - 211) και (208 - 235 μ.Χ.), έφεραν στην επιφάνεια τους τα διακριτικά γράμματα ΛΑ (Λακεδαιμονίων), ενώ έμβλημα των Μεσσηνίων αποτελούσε η συλλαβή ΜΕ (Μεσσανίων) ή ΘΟΥ (Θουριατών)
Σε ένα εικονίζεται ο δελφικός Απόλλωνας που φορεί κοντό χιτώνα (πουκάμισο), κρατεί τρίποδα στο δεξί και σκήπτρο (σύμβολο εξουσίας) στο αριστερό του χέρι. Στο άλλο εικονίζεται η αδερφή του, η Άρτεμη να κρατεί μεγάλες δάδες (δαυλούς) και στα δυο της χέρια. Στο τρίτο η Αθηνά όρθια φορώντας κράνος. Κρατεί το σκήπτρο της, τη ράβδο εξουσίας της στο αριστερό και στο δεξιό της χέρι φιάλη. Και τα τρία αυτά νομίσματα έχουν εικόνες, που ήταν όμοιες με τα αγάλματα των τριών θεών που οι κάτοικοι πρέπει να είχαν στήσει στην πόλη τους, και τη χαρακτηριστική συλλαβή (έμβλημα) ΛΑ., που σημαίνει ότι η Θουρία είχε καταντήσει περίοικος πόλη της Σπάρτης.
Στην πόλη, λοιπόν, λατρεύονταν ανάμεσα στους άλλους θεούς: η Αθηνά, ο Ποσειδώνας, η Συρία Αφροδίτη, η Άρτεμις και ο Απόλλωνας, με πολιούχο την Αθηνά.
Ως προς τα τείχη της πόλης, το γεγονός της μη διατήρησης τους οφείλεται στο λόγο ότι μετά το έτος 146 π.Χ. και την υποταγή της Ελλάδος τους Ρωμαίους οι κατακτητές έδωσαν εντολή και στους κατοίκους των πόλεων της Μεσσηνίας, να κατεδαφίσουν τα οχυρωματικά τους έργα. Ο Παυσανίας περνώντας από τη Θουρία στα μέσα ου δεύτερου αιώνα .Χ. βρήκε μόνον «ερείπια τείχους» (Δ' 31,2).
Για τον πλήρη σχεδόν αφανισμό τους φρόντισαν βέβαια και κάποιοι " αρχαιόφιλοι" κάτοικοι της περιοχής του κάστρου αφαιρώντας λίθους από αυτό, για να χτίσουν τις κατοικίες και τις αγροικίες τους..
Μέρος από το ισόδομο τείχος της Αρχαίας Θουρίας. Στην εικόνα ο συγγραφέας και οι συνεργάτες του: Αθανάσιος (Σούλης) Πανταζόπουλος (Καλαμάτα )
και Ηλίας Δ. Παπαδόπουλος (Άνθεια).
Τμήμα των τειχών της Αρχαία Θουρίας κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους χτισμένο κατά το ισόδομο δομικό
σύστημα , (δ.δ. Άνθειας (Βεϊζαγα) (φωτογραφεία του συγγραφέα).
Ο ΠΕΡΙΗΓΗΤΗΣ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΣΤΗ ΘΟΥΡΙΑ ΤΩΝ ΡΩΜΑΪΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
Το έτος 150 περίπου μ.Χ. πέρασε και από τη Θουρία, προερχόμενος από την πόλη των Φαρών, ο περιηγητής Παυσανίας και ό,τι άκουσε από τους κατοίκους κι ό,τι είδε τα έγραψε το βιβλίο των «Μεσσηνιακών» του, από το οποίο παραθέτουμε μεταφρασμένα τα γραφόμενά του για τη Θουρία:
«...Οι Φαρές απέχουν από τη θάλασσα γύρω στα έξι στάδια*. Προχωρώντας από αυτές ογδόντα στάδια** προς την ενδοχώρα της Μεσσηνίας (συναντάει κανείς) την πόλη των Θουριατών. Λένε (οι κάτοικοι της) πως στα ποιήματα του Ομήρου λέγεται «Άνθεια». Ο (Οκταβιανός) πρόσθεσε τη Θουρία στην επικράτεια των Σπαρτιατών, γιατί, όταν ο Αύγουστος ήταν αυτοκράτορας των Ρωμαίων, εναντίον του πολέμησε ο (Μάρκος) Αντώνιος, που ήταν κι αυτός Ρωμαίος. Πήγαν και άλλοι Έλληνες με το μέρος του Αντωνίου και οι Μεσσήνιοι, γιατί οι Λακεδαιμόνιοι είχαν ταχθεί με το μέρος του Αυγούστου. Γι' αυτό το λόγο ενήργησε σε βάρος των Μεσσηνίων και όσων άλλων Ελλήνων τήρησαν απέναντι του στάση εχθρική κι έβλαψε άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο.
Οι θουριάτες που πιο παλιά είχαν τα σπίτια τους σε θέση υψηλή, αφού κατέβηκαν (στον κάμπο) κατοικούν σε έδαφος πεδινό. Δεν έχουν όμως εγκαταλείψει και την Άνω Πόλη (τους). Υπάρχουν σ' αυτήν τη θέση ερείπια τείχους και «ιερό», το λεγόμενο «της Συρίας Θεάς». Πλησίον της Κάτω Πόλης που βρίσκεται στον κάμπο περνάει ο ποταμός Άρις...***» (μτφ. Δ.Σ).
ΟΙ ανασκαφές
Από το έτος 1987 η Ζ' Εφορεία καταβάλλει προσπάθειες για την ανασκαφή των θαλαμωτών τάφων των Ελληνικών που απειλούνται διαρκώς από τους λαθρανασκαφείς, οι οποίοι εφοδιασμένοι με σύγχρονα μηχανήματα ανίχνευσης μετάλλων λυμαίνονται τις νύχτες την περιοχή.
Από το έτος αυτό, που η αρχαιολόγος της Ζ' εφορείας, η Νικολίτσα Κοκκοτάκη, πραγματοποίησε ανασκαφή στον υπ' αριθμ. 1, κατά σειρά ανασκαφής, θαλαμωτό τάφο της μεγάλης συστάδας, έχουν μέχρι σήμερα ανασκαφεί δεκατρείς τουλάχιστον θαλαμωτοί τάφοι στις ιδιοκτησίες Τσαγκλή και Κουτραφούρη και ένας στην ιδιοκτησία Σκαρτσίλη, ο οποίος βλέπει δυτικά προς τη μεσσηνιακή πεδιάδα.
Τα κινητά ευρήματα από τις ανασκαφές στα Ελληνικά της Άνθειας, καθώς και άλλων περιοχών της Μεσσηνίας, φυλάσσονται στο 2ο όροφο του Μπενάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Καλαμάτας και μπορεί να τα αποθαυμάσει κάθε αρχαιόφιλος επισκεπτόμενος το μουσείο.
Δυστυχώς, από το «τώρα», το 1977, μέχρι σήμερα, έστω υπόψη της αρχαιολόγου και προϊσταμένης της τ. Προϊσταμένης της Ζ’ και νυν της ΛΗ΄ ΕΠΚΑ κ. Ξένης Αραπογιάννη έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια, χωρίς να έχει, από όσο γνωρίζουμε, προβεί σε δραστικές ενέργειες για την μερική αποκάλυψη των αρχαιολογικών κτισμάτων της πόλης των Φαρών, που η αρχαιολογική υπηρεσία επέτρεψε να τάφου κάτω από το δάπεδο της νότιας πλευράς της πλατείας του ναού της Υπαπαντής.
τα χρυσα σφραγιστικα δαχτυλιδια KAI ΑΛΛΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Από πιο αξιόλογα κινητά ευρήματα τα προερχόμενα από τον χώρο των Ελληνικών είναι και τρία χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια που είχαν αποτεθεί σε ταφές ως κτερίσματα και αποτελούσαν σύμβολα εξουσίας. Τα δύο προέρχονται από το μυκηναϊκό θολωτό τάφο στη "Ράχη" και το ένα από τον "Τσαγκλή τάφο 4", και αποτελούν τα «πιο πολύτιμα προϊόντα της μινωικής και της μυκηναϊκής μεταλλοτεχνίας».
Η παραγωγή των χρυσών αντικειμένων κρητικής προέλευσης ανήκει στη λεγόμενη Νεοανακτορική Περίοδο, μετά καταστροφή των καταστροφή των μινωικών ανακτόρων που προκλήθηκε από τη βίαια έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1450 π. Χ. Σήμερα πιστεύεται ότι η έκρηξη έγινε νωρίτερα, κάπου μεταξύ του 1627 και 1600 περ. π.Χ.
Δηλαδή τα μινωικά ευρήματα στην μυκηναϊκή Άνθεια προέρχονται από την περίοδο (1700- 1450 περ. ,π.Χ. όταν ο πολιτισμός των μινωικών κέντρων έφτασε στην κορύφωσή του, και υπήρχαν έμποροι σταθμοί, εμπορικά πρακτορεία στην Πελοπόννησο και, πιθανώς και στην Άνθεια (16ος -15ος αι. π.Χ.), όπως δείχνουν τα Χρύσα κοσμήματα μινωικής τέχνης που βρέθηκαν στο ηγεμονικό θολωτό τάφο και στον ηγεμονικό θαλαμωτό «Τάφο Τσαγκλή 4», μόνο που δεν θα ταφή ποτέ σε ηγεμονικό τάφο της κτηματικής περιουσίας του ο μαθητής μου κ. Αντώνης Ηλία Τσαγκλής.
Ομοιώματα οκτώσχημων αμυντικών ασπίδων (Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας) Από το θολωτό τάφο
(16ος - 15ος α .π. Χ.) , Καλαμάτα). (Αναδημοσίευση από την τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία», φύλλο
2ου τριμήνου, Αθήνα 2010 σελ. 4.
«Κρατήρας (μίξερ)» με γραπτή γραμμική και κυματοειδή
διακόσμηση για την ανάμιξη υγρών, κυρίων ύύδατος και
οίνου. (Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας). Από το θολωτό τάφο
(16ος - 15ος αι. π. Χ.) (1580 - 1400 π.Χ.)., Καλαμάτα) (Αναδημοσίευση
από την τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία», φύλλο 2ου τριμήνου, Αθήνα
2010 σελ. 4.
Πιθαμφορέας με γραπτή, ζωγραφική, διακόσμηση
κατά οριζόντιες ζώνες. (Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας).
Από το θολωτό τάφο (16ος - 15ος αι. π.Χ.) , Καλαμάτα).
(Αναδημοσίευση από την τριμηνιαία εφημερίδα «Θουρία»,
φύλλο 2ου τριμήνου, Αθήνα 2010 σελ. 4.
O δεύτερος πιθαμφορέας ο προερχόμενος, επίσης, από το θολωτό τάφο εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας (Καλαμάτα) φέρει γραπτή διακόσμηση αποτελούμενη από οκτώσχημες μυκηναϊκές ασπίδες
Χρυσό περιδέραιο από κωδωνόσχημα άνθη (Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας) από
το θολωτό τάφο (16ος - 15ος αι. π.Χ.) , Καλαμάτα). (Αναδημοσίευση από την τριμηνιαία
εφημερίδα «Θουρία», φύλλο 2ου τριμήνου, Αθήνα 2010 σελ. 4.
Δ. Σταματόπουλος.
Ο συγγραφέας (στο μέσον) ξεναγεί στον Αρχαιολογικό χώρο Αρχαίας Μεσσήνης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
* «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», (I.E.Ε.) της Εκδοτικής Αθηνών (Προϊστορία και Πρωτοϊστορία). Τόμος Α’ Αθήναι 1970.
* Ομήρου Ιλιάδα (κείμενο).
* Ομήρου Οδύσσεια (κείμενο).
* «Αρχαιολογία», τριμηνιαίο αρχαιολογικό και φιλολογικό περιοδικό, Αθήνα, τεύχη 5, 11, 15, 34, 43, 58,59 και 60(1982-1996).
* Αρχαιολογικόν Δελτίον - Χρονικά, Ζ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, 44 (1989).
* Παναγιώτης Κ. Γεωργούντζος, Η αρχή του έθνους των Ελλήνων, Περ. «Πλάτων», Έτος ΛΣΤ’, Τόμος 36, τεύχη 71/72. 1984.
* Δημήτριος Χ. Δουκάκης, Μεσσηνιακά και ιδία περί Φαρών και Καλαμάτας, Αθήναι, 1905.
* Αντώνης Α. Ζώης, Μαθήματα Αρχαιολογίας, Αθήνα 1980.
* Λίλιαν Καραλή, Λεξικό αρχαιολογικών - περιβαλλοντικών όρων, εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», 1998, Αθήνα.
* Δημήτριος Κισκύρας, Γύρω από την Παλαιογεωγραφία της Πελοποννήσου, «Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά», (1959) 128-136.
* Νικόλαος Παπαχατζής, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, Μεσσηνιακά - Ηλιακά, Εκδοτική Αθηνών, Αθήναι 1979.
* Χρύσης Πελεκίδης, Αρχαία ελληνική ιστορία (πανεπιστημιακές παραδόσεις), Γιάννινα (1984-85).
* Αθανάσιος Πετρίδης, Περί της αρχ. Θουρίας και του ναού της Συρίας Αφροδίτης.Μ Η. Φερέτου, Μεσσηνιακά 1968, Αθήναι. 1968.
* Ιωάννης Κ. Προμπονάς, Σύντομος εισαγωγή εις την μυκηναϊκήν φιλολογίαν, Αθήναι 1984.
* Γεωργία Χατζή - Σπηλιοπούλου, Ανασκαφή νέων θαλαμοειδών τάφων στη Μεσσηνία κατά το 1998, «Ελληνικά Ανθείας», (άρθρο στην ημερήσια εφημερίδα «Ελευθερία», Καλαμάτα 1999, σελ. 7, φύλλο της 15-1-1999).
* Μίμης Η. Φερέτος, Μεσσηνιακά 1969-70, Αθήναι 1972.
* Paul Faure (Φωρ), Η καθημερινή ζωή στη μυκηναϊκή εποχή, έκδοση Δημ. Ν. Παπαδήμα, μετφ. Έλλη Αγγέλου, Αθήνα 1991.
* J. P. Mallory (Μάλλορι) Οι Ινδοευρωπαίοι, μτφ. Ελένη Αστεριού, Αθήνα 1995.
* Leonard R. Palmer (Πάλμερ), Mycenaeans and Minoans, 2nd edition, London 1965.
* Martin S. Ruiperez (Ρουιπέρεζ) - Jose L. Melena (Μελένα), Οι Μυκηναίοι Έλληνες, Ινστιτούτο του Βιβλίου - Μ. Καρδαμήτσας, μετφ. Μελίνα Παναγιωτίδου, Αθήνα 1996.
* Η. R. Simpson (Σίμψον), Identifying a mycenaean state, B.S.A 52, 1957.
* Η. R. Simpson (Σίμψον), The seven cities offered by Agamemnon to Achilles, B.S.A. 61, 1966.
* Georgia Hatzi - Spiliopoulou, A mycenaean stone vase from Messenia, Aegaeum, 20 Annales d’ archeologie egeenne de Γ Universite de Liege et Ut-PASP, MELETEMATA, Studies in Aegean Archaeology Presented to Malcolm H. Wiener as he entershis 65th year, II, Universite de Liege, 1999, 343-349, Εικόνες LXIX-LXXI και σχέδια.
* Γεωργία Χατζή - Σπηλιοπούλου, Ο 6ος θαλαμωτός τάφος των Ελληνικών Ανθείας στη Μεσσηνία. Forschungen in der Peloponnes, Akten des Symposions anlaBlich der Feier «100 Jahre Osterreichisches Archaologisches Institut Athen», Athen 5.3-7.3.1998, Herausgegeben von Veronika Mitsopoulos - Leon, Redaktion Christa Schauer unter Mitarbeit von Walter Gau3, Athanasios Lambrou, Jonathan E. Tomlinson, Osterreichisches Archaologishes Institut, Sonderschriften Band 38, Athen 2001, 285-298.
* Πέτρος Κασίμης, Στο φως τα ανάκτορα της Ωραίας Ελένης, ρεπορτάζ στην αθην. εφημερίδα «Τύπος της Κυριακής» 4-5 Μαΐου 2002, 28-61. Ανακοίνωση του Δ/ντή της Ε΄ ΕΠΚΑ (Λακωνία) Θεοδώρου Σπυροπούλου.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ "ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ" ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΝΘΕΙΑ/ΘΟΥΡΙΑ, ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙ ΑΥΤΗΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ.
Φωτογραφία απο την «παρουσίαση» της Β΄ Έκδοσης του βιβλίου στην αίθουσα
των τελετών του Γυμνασίου Θουρίας την 27η Οκτωβρίου του έτους 2000.
ΚΡΙΣΕΙΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΝ ΔΗΜΑΡΧΟ ΘΟΥΡΙΑΣ, ΤΟΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. .
Δύο από τα δημοσιεύματα του μεσσηνιακού τύπου για την «παρουσίαση» της Β΄ έκδοσης του βιβλίου «Η Βαθύλειμος Άνθεια και η Δωρική Θουρία», η οποία πραγματοποιήθηκε την 27η Οκτωβρίου 2000 στην αίθουσα των εορταστικών εκδηλώσεων του Γυμνασίου Θούριας, και την απόδοση τιμής στο συγγραφέα του, έχουν ως ακολούθως:
«ΤΙΜΗΘΗΚΕ ΧΘΕΣ ΤΟ ΠΡΩΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟ ΘΟΥΡΙΑΣ».
« Αγάπη και εκτίμηση για τον Δημήτρη Σταματόπουλο».
«Με συγκίνηση αλλά και» ενθουσιασμό πολλοί κάτοικοι του Δήμου Θουρίας χειροκρότησαν χθες τον Δημήτρη Σταματόπουλο, ο οποίος τιμήθηκε για την προσφορά του στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας, από τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο».
«Χίλια ευχαριστώ», απάντησε με την ίδια συγκίνηση στο θερμό χειροκρότημα ο φιλόλογος, πρώην Λυκειάρχης, συγγραφέας και συνεργάτης της εφημερίδας μας.
Η εκδήλωση έγινε στο Γυμνάσιο Θουρίας, αμέσως μετά τον σχολικό εορτασμό για την 28η Οκτωβρίου. Τον Δημήτρη Σταματόπουλο τίμησαν με την παρουσία τους ο Νομάρχης Δημήτρης Δράκος, οι δήμαρχοι Καλαμάτας και Άριος, Παναγής Κομάντος και Γιώργος Μπούμας αντιστοίχως, ο πρώην υπουργός Αριστείδης Καλαντζάκος, ο νομαρχιακός σύμβουλος Απόστολος Κουρλέτης και φυσικά πλήθος συμπατριωτών του και μαθητών.
Ο Δήμαρχος Θουρίας Γιώργος Σκαλαίος, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του Δήμου προς τον Δημήτρη Σταματόπουλο - καθώς «με το επιστημονικό του έργου αναδεικνύει τον ιστορικό πλούτο της περιοχής» - και του απένειμε τιμητική πλακέτα.
Ο εκπαιδευτικός Πάνος Κοσμόπουλος παρουσίασε το νέο βιβλίο του τιμώμενου προσώπου, που έχει τον τίτλο «Η Βαθύλειμος Άνθεια και η Δωρική Θουρία» και το οποίο εκδόθηκε με τη βοήθεια του Δήμου Θουρίας.
Επίσης, είπε πως ο χαρακτήρας του Δημήτρη Σταματόπουλου είναι «αδαμάντινος», η «συμπεριφορά του απλή» και η «γραφίδα του ποιοτική, ποιητική και ακριβέστατη», ενώ τόνισε πως ανήκει στους ελάχιστους «που άγιασαν στον τόπο τους, αγαπήθηκαν και τιμήθηκαν από τους συμπατριώτες τους».
Ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Θούριας Δημήτρης Γεωργακίλας επέδωσε στο συγγραφέα την απόφαση του Σώματος, με την οποία εγκρίθηκε η πραγματοποίηση της τιμητικής εκδήλωσης για το Δημήτρη Σταματόπουλο.
Από την πλευρά του, ο λαμπρός φιλόλογος, εξέφρασε τη μεγάλη του συγκίνηση για την τιμή που του έγινε και ευχαρίστησε τον Πάνο Κοσμόπουλο για τα καλά του λόγια, το Δήμο Θουρίας που διοργάνωσε την εκδήλωση και βοήθησε να εκδοθεί το βιβλίο του, τους συμπατριώτες του για την αγάπη με την οποία τον περιβάλλουν, όπως επίσης και τους μαθητές του. Παράλληλα, υποσχέθηκε να «ξεπληρώσει το χρέος» που δημιούργησε η τιμητική εκδήλωση, τονίζοντας ότι θα προσπαθεί να βοηθάει με όλες του τις δυνάμεις τον Δήμο, ώστε να αναδειχθεί ο τοπικός ιστορικός πλούτος και να αναπτυχθεί η περιοχή.Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε δεξίωση. Ο Δήμος προσέφερε ένα αντίτυπο του τελευταίου βιβλίου του Δημήτρη Σταματόπουλου στους μαθητές, στους δημότες και τους επισκέπτες».
Στάυρος Μαρτίνος, Δημοσιογράφος ττότε της εφημερίδα «Σημαία» της Καλαμάτας.
*
«Η ΘΟΥΡΙΑ ΤΙΜΗΣΕ ΤΟ Δ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟ»
«Είναι μεγάλη τιμή να με τιμά η πατρίδα μου εν ζωή. Συνήθως τιμούν τους συγγραφείς μετά θάνατον».
Η συγκίνηση του Δημήτρη Σταματόπουλου ήταν μεγάλη κατά τη χθεσινή εκδήλωση που διοργάνωσε προς τιμήν του ο Δήμος Θουρίας, εκτιμώντας την προσφορά του στην ανάδειξη της ιστορίας της περιοχής και θέλοντας παράλληλα να παρουσιάσει το έργο του «Η Βαθύλειμος Άνθεια και η Δωρική Θουρία».
Ο καθηγητής και συγγραφέας Δημήτρης Σταματόπουλος από τη Μικρομάνη εξέφρασε τις βαθιές του ευχαριστίες και υποσχέθηκε «να ξεχρεώσει το ηθικό χρέος το οποίο ανέλαβε» μετά την απονομή της τιμητικής πλακέτας με το έμβλημα του Δήμου Θουρίας, «ως ελάχιστο δείγμα τιμής για τη σημαντική προσφορά του», από το Δήμαρχο Γιώργο Σκαλαίο και την επίδοση της σχετικής απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Θουρίας από τον Πρόεδρο του Δημήτρη Γεωργακίλα,
«Υπόσχομαι να εργάζομαι από κοινού με το Δ.Σ. Θουρίας και να συμβάλλω, κατά το δυνατόν, στην προβολή και την αξιοποίηση του λαμπρού ιστορικού και αρχαιολογικού παρελθόντος της περιοχής μας», είπε ο Δημήτρης Σταματόπουλος, ευχαριστώντας τους παριστάμενους. Απευθυνόμενος δε, στους παλιούς και νεότερους μαθητές του που παρευρέθηκαν στην εκδήλωση ο κ. Σταματόπουλος τους ευχαρίστησε για την παρουσία τους, τονίζοντας πως «μόνο με την προσπάθεια μπορεί κανείς να αξιοποιήσει τις ικανότητες του και να αναδείξει την αρετή του», για να εισπράξει στη συνέχεια το θερμό χειροκρότημα τους.
«Πριν από λίγες μέρες ο Δήμος Θουρίας ετίμησε τους ευεργέτες του, ετίμησε τους ανθρώπους που προσέφεραν υλικά στο Δήμο μας. Σήμερα ο Δήμος Θουρίας τιμά το συμπατριώτη μας, το δημότη μας, καθηγητή και συγγραφέα Δημήτρη Σταματόπουλο. Σήμερα το Δημοτικό Συμβούλιο κι εγώ προσωπικά τιμούμε έναν άνθρωπο, ο οποίος είναι αρωγός της προσπάθειας του Δήμου μας. Τιμούμε έναν επιστήμονα, ο οποίος με το ερευνητικό του έργο έχει αναδείξει και συνεχώς αναδεικνύει τον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Άνθειας και Θουρίας που υπάρχει στο Δήμο μας», επεσήμανε ο Δήμαρχος Θουρίας.
Προηγουμένως, ο συγγραφέας και τακτικό μέλος της Ενώσεως Ιστορικών Συγγραφέων Ελλάδος Πάνος Κοσμόπουλος πραγματοποίησε μια «περιδιάβαση» στα γραφόμενα του Δημήτρη Σταματόπουλου γύρω από την προϊστορία και την ιστορία της Άνθειας και της Θουρίας, ενώ παράλληλα με την καινούργια έκδοση του σημαντικού αυτού ιστορικού βιβλίου παρουσίασε στοιχεία τόσο από τη ζωή όσο και από τις πνευματικές δραστηριότητες του συγγραφέα.
Ο ίδιος ο συγγραφέας αναφερόμενος στο βιβλίο του αρκέστηκε να πει πως πρόκειται για «καρπό αγαθής και θαυμάσιας συνεργασίας ανάμεσα στον ομιλούντα και το Δήμο Θουρίας, στον οποίο ανήκει η β’ έκδοση».
Έναν καρπό πολύ σημαντικό, αν σκεφτεί κανείς πως «μέχρι σήμερα τα ειδικά επιστημονικά βιβλία, οι εγκυκλοπαίδειες και τα σχολικά βοηθήματα ελάχιστα είναι ενημερωμένα για το προϊστορικό και ιστορικό παρελθόν της Άνθειας και της Θουρίας», όπως σημειώνει ο Δημ. Σταματόπουλος στον πρόλογο της έκδοσης.
Ανάμεσα στους παριστάμενους της χθεσινής εκδήλωσης, που πραγματοποιήθηκε στο Γυμνάσιο Θουρίας, ήταν ο Νομάρχης Μεσσηνίας Δημήτρης Δράκος, ο Δήμαρχος Καλαμάτας Παναγής Κουμάντος, ο Δήμαρχος Θουρίας Γιώργος Σκαλαίος, ο Δήμαρχος Άριος Γιώργος Μπρούμας και ο τ. Υπουργός Αριστείδης Καλαντζάκος.
Δήνμητρα Πετροπουλου, Δημοσιογράφος, Εφημερίδα Ελευθερία ,της Καλαμάτας, κα΄λαμάτα 28 - 10- 2000.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
ΜΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΞΙΟΤΙΜΟΥ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
ΤΟΥ ΠΑΝΕΠIΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Γ. ΝΙΑΡΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
ΑΡΘΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΊΔΑ "ΣΗΜΑΙΑ" ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ.
Μετά τη δημοσίευση, τη 19 - 8 - 2004, στην ημερήσια εφημερίδα «Σημαία» της Καλαμάτας, σελ. 14, άρθρου μας με τίτλο «Χωλαίνουν και τα μεσσηνιακά τουριστικά έντυπα», το οποίο γράφτηκε και δημοσιεύτηκε με μόνο σκοπό να γίνουν γνωστές οι σοβαρές παραλείψεις και τα χοντρά σφάλματα αγνοίας που περιέχουν, για να διορθωθούν τουλάχιστον τα δεύτερα σε τυχόν επανέκδοση των βιβλίων, είδε το φως της δημοσιότητας η πιο κάτω επιστολή. Δημοσιεύτηκε την Τρίτη, 24 - 8 - 2004, στο υπ. αριθμ. 29406 φύλλο, σελ. 21, της ίδιας εφημερίδας και περιέχει τις εκτιμήσεις του αξιότιμου πανεπιστημιακού Καθηγητή κυρίου Κωνσταντίνου Νιάρχου.
Το κείμενο της παραθέτουμε εδώ προς επιβεβαίωση της ορθότητας των παρατηρήσεων μας, από τις οποίες κάποιοι ισχυρίζονται ότι αδικήθηκαν/
«ΟΡΘΑΙ ΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ
κ. Δ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ»
Εις την έγκριτον εφημερίδα «ΣΗΜΑΙΑ» 19-8-2004, σελ. 14, εδημοσιεύθη εμπεριστατωμένον άρθρον - επιστολή του λαμπρού εκπαιδευτικού, Λυκειάρχου και εξαίρετου ιστορικού κ. Δ. Σταματοπούλου, υπό τον τίτλον «Χωλαίνουν και τα μεσσηνιακά τουριστικά έντυπα», δια του οποίου καταδεικνύεται η επιπολαιότης και η παραχάραξις της επιστημονικής ιστορικής αληθείας, αναφορικός με την Μεσσηνίαν. Κατ’ αρχήν συγχαίρω θερμώς τον εκλεκτόν εν τη επιστήμη συνάδελφον και σεβαστόν Καθηγητήν κ. Σταματόπουλον δια την ασυνήθιστον εις την εποχήν μας επιστημονικήν ευαισθησίαν αλλά και το θάρρος του να στηλίτευση δημοσίως την επιπολαιότητα, καθώς και την εγκληματικήν αδιαφορίαν όλων εκείνων, φορέων και φυσικών προσώπων, των εμπλεκομένων με την σύνταξιν και έκδοσιν, με χρήματα των Μεσσηνίων φορολογουμένων, εντύπων παραπληροφορήσεως περί της ιστορίας και του πολιτισμού του Νομού Μεσσηνίας.
Τα εντοπισθέντα σφάλματα, ατοπήματα, και, εν πολλοίς, παραχαράξεις της ιστορίας της πατρίδος μας Μεσσηνίας, υπό του εγκρίτου φιλολόγου και διαπρεπούς ιστοριοδίφου κ. Δ. Σταματοπούλου, είναι απολύτως αληθή και το δημοσίευμα του αυτό, όπως και πολυάριθμα άλλα του λαμπρού συμπατριώτου μας, είναι επιστημονικώς αληθή και αποτελούν σημαντικήν συμβολήν εις την έρευναν και την προώθησιν της επιστημονικής αναζητήσεως της αληθείας, αναφορικώς με την ζωήν και τον πολιτισμόν των προγόνων μας εις την, κατά τον περιηγητήν - ιστορικόν Παυσανίαν, «μακαρίαν γην της Μεσσηνίας». Αι πολυετείς έρευναι του κ. Δ. Σταματοπούλου και η αυστηρά προσήλωσίς του εις την καθαρώς επιστημονικήν εργασίαν καθιστούν το έργον του έξοχον, ο δε ίδιος παραμένει ανεκτίμητον κεφάλαιον και πηγή ιστορίας και πολιτισμού.
Υπό την άποψιν αυτήν διερωτώμαι, ομού μετά των μεσσηνίων συμπολιτών μας, διατί δεν αξιοποιείται ο σπάνιος αυτός επιστήμων υπό των φορέων και των προσώπων εκείνων, οι οποίοι πάντοτε «καλή τη πίστει» (bona fide) επιχειρούν να προβάλλουν την ιστορίαν και τον πολιτισμόν του νομού μας; Ποί-αι είναι εκείναι αι ανασχετικοί δυνάμεις του σκότους και των ταπεινών συμφερόντων, που εγκληματικώς παραχαράσσουν την αληθή ιστορίαν του νομού μας και εμποδίζουν την «οιονεί» επιστράτευσιν του κ. Δ. Σταματοπούλου, του μόνου ικανού σήμερον ερευνητού της ιστορίας μας, δια ν’ αναλάβη, «εν λευκώ», την εκπόνησιν των μελετών εκείνων, αι οποίαι θ’ αποτελέσουν την αληθή, επιστημονικώς, προβολήν της Μεσσηνίας; Μήπως και εις την περίπτωσιν μας επαναλαμβάνεται ό,τι ακριβώς ισχύει με τον τρόπον και τα επιλεγόμενα υπό της εκάστοτε «εξουσίας» πρόσωπα δια την συγγραφήν των, εν πολλοίς, απαραδέκτων σχολικών βιβλίων, τα οποία βρίθουν λαθών και επιστημονικών ανακριβειών;
Παράκλησις και συνάμα επιτακτικόν αίτημα όλων των Μεσσηνίων, όπου γης: «Να επιστρατευθή ο έξοχος Καθηγητής και Λυκειάρχης κ. Δ. Σταματόπουλος δια την αποκατάστασιν της ιστορίας του Νομού μας και την προβολήν του αληθινού πολιτισμού μας. Αναμένομεν...».
Κωνσταντίνος Νιάρχος
Τακτικός Καθηγητής Φιλοσοφίας, Φιλοσοφικής Σχολής
του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Για την πιο πάνω αξιολογική και τιμητική επιστολή η οποία γράφτηκε και δημοσιεύτηκε στη «Σημαία» από τον αξιότιμο Τακτικό Πανεπιστημιακό Καθηγητή Φιλοσοφίας Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κωνσταντίνο Γ. Νιάρχο εκφράζονται και γραπτώς από τη θέση αυτή οι θερμότατες ευχαριστίες του συγγραφέα του παρόντος προς την ευγένειά του, τη σοφία και την καλοσύνη του.
Καλαμάτα 26-10- 2005
Δημήτρης Διον. Σταματόπουλος
Κλασικός Φιλόλογος- Συγγραφέας.
stamatod@otenet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου