Ο ιστορικός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Εύα, δημιούργημα Λαγκαδινών μαστόρων της πέτρας το 1811, βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ειδικών επιστημόνων της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Ο ιστορικός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Εύα, δημιούργημα Λαγκαδινών μαστόρων της πέτρας το 1811, βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ειδικών επιστημόνων της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Το σωματείο «Κίνηση Πολιτών – Τα άνθη της Πέτρας – Φίλοι Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής Αρκαδίας» στοχεύει στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής μέσα από τις πετρόχτιστες κατασκευές των Λαγκαδινών μαστόρων. Έτσι μελετά, καταγράφει και προβάλει τα «Άνθη της πέτρας», δηλ. τα δημόσια και ιδιωτικά έργα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των Λαγκαδινών μαστόρων της πέτρας και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την συντήρηση και ανάδειξής τους σε συνεργασία με τους φορείς στην αρμοδιότητα των οποίων εμπίπτουν. Αντικείμενο ενδιαφέροντος ταυτοποίησης , καταγραφής , αποτύπωσης και προβολής είναι και οι εκκλησίες που έχτισαν οι Λαγκαδινοί μαστόροι ιδιαίτερα της προεπαναστατικής περιόδου.
Ο ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Εύα (παλιά ονομασία Αναζήριο ή Ναζήρι), χτίστηκε το 1811 μέσα σε χρονικό διάστημα σαράντα ημερών ύστερα από σχετική αδειοδότηση (Σουλτανικό ιραδί) του Σουλτάνου. Το αίτημα είχε υποβάλλει στον τοπικό Τούρκο πασά της Ανδρούσας ο Αναγνώστης Παπατσώνης, γιος του ιερέα του χωριού Δημήτρη Παπατσώνη και διοικητής της επαρχίας Εμπλακίων ή Ιμπλακίων στην οποία ανήκε και το Ναζήρι. Ο Τούρκος πασάς της Ανδρούσας συνηγόρησε θετικά στο αίτημα του Αναγνώστη Παπατσώνη γιατί του είχε απεριόριστη εκτίμηση. Ο Αναγνώστης Παπατσώνης με ένα έξυπνο τέχνασμα εξασφάλισε τη σύμφωνη γνώμη του Τούρκου τοπικού πασά. Η απαραίτητη Σουλτανική άδεια (ιραδί) δόθηκε με την προϋπόθεση της πλήρους οικοδόμησης σε χρονικό διάστημα σαράντα ημερών αλλιώς αν το κτίσμα είναι ημιτελές να γκρεμιστεί.
Ο Παπατσώνης απευθύνθηκε στον προεστό των Λαγκαδίων και μετέπειτα οπλαρχηγό της Επανάστασης του 1821, Κανέλλο Δεληγιάννη που ήταν και γαμπρός του. Ο Κανέλλος Δεληγιάννης είχε παντρευτεί την κόρη του Αναγνώστη Παπατσώνη, Αναστασία.
Επιλέχθηκαν οι καλύτεροι Λαγκαδινοί πρωτομάστορες της εποχής. Έτσι για το χτίσιμο της εκκλησίας έγινε συμφωνητικό μεταξύ του Αναγνώστη Παπατσώνη και των πρωτομαστόρων Μαστραντώνη (Ρηγόπουλου;), Μαστροστάθη(Θεοδώρου;) και Μαστροδημητράκη Στεργίου. (Το πλήρες κείμενο του συμφωνητικού με ημερομηνία 14 Μαρτίου 1811, διασώζεται σήμερα στο αρχείο της οικογένειας Παπατσώνη.) Οι ίδιοι πρωτομάστορες μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα είχαν χτίσει πάλι μέσα σε αντίστοιχους χρονικούς περιορισμούς την εκκλησία του Αϊ-Γιάννη Προδρόμου στα Λαγκάδια (1808) και την εκκλησία του Αϊ-Γιώργη στη Στεμνίτσα (1810). Πολύτιμη γραπτή πηγή πληροφοριών για την ιστορία του ναού αποτελεί η «Ιστορία Ναζηρίου, Νεοχωρίου και Καλαμαρά» που γράφτηκε από τον αείμνηστο δάσκαλο του χωριού Κωνσταντίνο Ζάνια (1884-1962).
Η εκκλησία τελείωσε την 1η Μαΐου 1811 όπως αναφέρεται στην εντοιχισμένη πλάκα πάνω από την κεντρική νότια είσοδο του ναού. Αναφέρονται επίσης ο κτήτορας Ανδρέας Αναγνώστης Παπατσώνης και οι Λαγκαδινοί πρωτομάστορες.
Την εκκλησία επισκέφτηκε πέρσι τον Ιούνιο ο πρόεδρος της Κίνησης Πολιτών–Άνθη της Πέτρας, καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιάννης Τσιαούσης. Με την βοήθεια και συνεργασία του δασκάλου από την Εύα Γιώργου Αργυροηλιόπουλου, του καθηγητή από την Βαλύρα Γιάννη Λύρα και του παπα -Τάσση Παναγιωτόπουλου από την Εύα, εφημέριου του ναού τα τελευταία σαράντα χρόνια, έγινε η πρώτη ταυτοποίηση και φωτογράφιση.
Ακολούθησε φέτος τον Ιούλιο, σε συνεργασία με τον τωρινό εφημέριο ιερέα Παναγιώτη Βλάχο, το εκκλησιαστικό συμβούλιο και με τη βοήθεια φίλων – συνεργατών η αρχιτεκτονική αποτύπωση του ναού από κλιμάκιο εξειδικευμένων επιστημόνων που επισκέφτηκαν την Εύα και εργάστηκαν κοπιαστικά και επίμονα για το σκοπό αυτό.
Η ομάδα των επιστημόνων της αποτύπωσης αποτελείται από τους Φώτη Κόνδη, πολιτικό μηχανικό, Χριστιάννα Βελουδάκη, αρχιτέκτονα και Ειρήνη-Χρυσοβαλάντου Καραγεώργη, αρχιτέκτονα, όλοι με μεταπτυχιακή εξειδίκευση του Τμήματος Προστασίας Μνημείων του Ε.Μ.Π. (Σημειώνεται ότι οι ίδιοι επιστήμονες έχουν συμμετάσχει στην αποτύπωση και των άλλων δύο «συνομήλικων» εκκλησιών στα Λαγκάδια και στη Στεμνίτσα).
Ο ναός είναι χαρακτηρισμένος ως μνημείο ιδιαίτερης ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας και προστατεύεται από τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Η αποτύπωση του ναού εξασφαλίζει την ύπαρξη αναλυτικών και λεπτομερών σχεδίων της λιθοδομής για πάντα. Με τη λεπτομερειακή και ενδελεχή μελέτη της αποτύπωσης και τη μελέτη της καταγεγραμμένης ιστορίας του ναού θα ερευνηθούν η αρχική του μορφή καθώς και οι μεταγενέστερες τροποποιήσεις και προσθήκες. Είναι ένας ναός που παρουσιάζει πολύ μεγάλες ομοιότητες με τους «συνομήλικούς» του Αϊ-Γιάννη Πρόδρομο στα Λαγκάδια (1808) και Αϊ-Γιώργη στη Στεμνίτσα (1810) καθώς είναι χτισμένος από τους ίδιους μαστόρους και σε παρόμοιες συνθήκες. Αντίγραφα της αποτύπωσης θα δοθούν στο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο προς φύλαξη στο αρχείο του ναού για μελλοντική χρήση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου