Πέμπτη 30 Ιουνίου 2016

Βαράσοβα ή Χαλκίς .Θεώνη Καπλανίδου

Το όρος Βαράσοβα δεν ανήκει στην Πάτρα, ωστόσο, όλοι οι Πατρινοί νιώθουμε ότι αποτελεί κομμάτι της πόλης μας, καθώς το αντικρίζουμε καθημερινά στο ορίζοντα και αποτελεί σήμα κατατεθέν του πατραϊκού κόλπου.
Για το λόγο αυτό, λοιπόν, μερικά λόγια για το «γνωστό – άγνωστο» αυτό βουνό.
Το όρος Βαράσοβα βρίσκεται στο ΝΔ τμήμα της Αιτωλοακαρνανίας, ανατολικά των εκβολών του ποταμού Εύηνου. Αποτελείται από ασβεστολιθικά πετρώματα και έχει υψόμετρο 914m (κορυφή Σφυρί).
Ο ορεινός όγκος της Βαράσοβας πιστεύεται ότι πήρε το όνομά της από το βασιλιά Βάρα, που ζούσε στην περιοχή. Άλλες εκδοχές λένε ότι το όνομα είναι σλαβικό και σημαίνει «ο τόπος του χαλκού», ή «ο τόπος που τον βαράει ο αέρας».

Η Bαράσοβα είναι ένας συμπαγής τρίκορφος ορεινός όγκος από ασβεστολιθικά πετρώματα. Η ψηλότερη κορυφή της συμβολίζεται με το κολωνάκι (τριγωνομετρικό σημείο-Trigonometrical point) της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Τη λένε και «τρίκορφη» γιατί ξεχωρίζουν καθαρά οι τρεις σχεδόν ισοϋψείς κορφές της. Πίσω από την κορφή, σε ύψος περίπου 835 μέτρων σ΄ ένα καταπράσινο λιβάδι με μεγάλα δέντρα υπάρχει πηγάδι με δροσερό νερό. Στα νότια και νοτιοδυτικά οι πλαγιές καταλήγουν απότομα στη θάλασσα, διαμορφώνοντας απότομες ακτές με άγρια , συναρπαστική ομορφιά όπου βρίσκεται και ο οικισμός του Κρυονερίου μεταξύ των χωριών Βασιλική και Γαλατά . Κατά τους αρχαίους χρόνους η Βαράσοβα - ένα φυσικό οχυρό απέναντι στους θαλασσινούς επιδρομείς - χρησιμοποιήθηκε σαν επίνειο της αρχαίας Καληδονίας.
Μορφολογία - χλωρίδα
Στο νότιο, νοτιοδυτικό και νοτιοανατολικό τμήμα του είναι χαρακτηριστικές οι εκτεταμένες απότομες πλαγιές του, με αραιή χασμοφυτική βλάστηση, που κατεβαίνουν απότομα μέχρι την ακτή κοντά στα χωριά Κάτω Βασιλική και Κρυονέρι. Στα χαμηλότερα υψόμετρα των ανατολικών, βορειοανατολικών και βόρειων πλευρών επικρατεί θαμνώδης βλάστηση. Η βλάστηση σε αρκετά τμήματα της περιοχής έχει διατηρηθεί σε ικανοποιητικό επίπεδο, αν και σε ορισμένα άλλα είναι υποβαθμισμένη λόγω υπερβόσκησης και πυρκαγιών. Τα υψηλότερα τμήματα της περιοχής είναι σχεδόν γυμνά, με πολύ αραιή χασμοφυτική βλάστηση ή σπανιότερα με αραιά δάση. Αυτός ο τύπος οικοτόπου είναι κοινός στα όρη της Στερεάς Ελλάδας. Το κατώτερο τμήμα της δυτικής πλευράς του όρους καλύπτεται από φρύγανα, ενώ το υψηλότερο χαρακτηρίζεται από απότομες πλαγιές, με αραιή χασμοφυτική βλάστηση. Στους πρόποδες του νότιου τμήματός του, μεταξύ δύο κάθετων πλαγιών, σχηματίζεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα ένα μικρό έλος. Στους ανατολικούς πρόποδες του όρους εκτείνονται ελαιώνες, ενώ στους δυτικούς υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις καλλιεργούμενων αγρών και λιβαδιών.
Σπηλιές και μοναστήρια
Σε μερικά σπήλαια της Βαράσοβας υπάρχουν σταλακτίτες και σταλαγμίτες.Το κράτος με απόφασή του θεώρησε το βουνό ως τόπο ιστορικό και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Κατά τα βυζαντινά χρόνια και την Τουρκοκρατία λόγω των πολλών εκκλησιών, μοναστηριών και ασκηταριών των μοναχών που βρίσκονταν στη περιοχή της Βαράσοβας ( περίπου 72 ), την αποκαλούσαν και ως «Άγιο Όρος της Ρούμελης», «Άθως της Δυτικής Στερεάς Ελλάδος», και «Ιερό Βουνό».
Τα ασκητήρια χρονολογούνται απ' την Βυζαντινή εποχή της εικονολατρίας - εικονομαχίας που συντάραξε την Βυζαντινή αυτοκρατορία. Οι μοναχοί τότε διωκόμενοι βρήκαν καταφύγιο στα απόκρημνα βράχια της Βαράσοβας όπου και ίδρυσαν περισσότερα από ( 70) ασκητήρια και μοναχικές κοινότητες.
Στην νότια απόκρημνη πλευρά της Βαράσοβας , σε υψόμετρο 80 περίπου μέτρων από τη θάλασσα ανοίγεται ευρύχωρο βραχοσκεπές σπήλαιο στο εσωτερικό του οποίου σώζονται ερείπια βυζαντινού συγκροτήματος . Η τοπική παράδοση διέσωσε το τοπωνύμιο " Αϊ- Νικόλας " και η λατρευτική παραδοσιακή συνείδηση των κατοίκων των γύρω χωριών διατήρησε την ιερότητα του χώρου , στο σχήμα ενός λιθόκτιστού βωμού - εικονοστασίου, στο βάθος της σπηλιάς.
Στα 1991, ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου Ιωαννίνων ανέλαβε τη συστηματική διερεύνηση , καθορισμό και ανασκαφή του χώρου . Το σπήλαιο του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στα δυτικά του χωριού Κάτω Βασιλική. Ανατολικά του οικισμού η συστηματική ανασκαφή του πανεπιστημίου των Ιωαννίνων έφερε στο φως, στο λόφο της Αγίας Τριάδας , τεράστια παλαιοχριστιανική βασιλική που περιβάλλεται από βυζαντινό και υστεροκλασικό τείχος.
Το σπήλαιο του Αγίου Νικολάου πρόκειται για τη μοναδική αυτού του είδους Εγκλείστρα που ανακαλύφθηκε στον Ελλαδικό χώρο και παρ' όλη την ερειπιώδη κατάσταση , στην οποία βρίσκεται , εντυπωσιάζει με την οργάνωση που φαίνεται ότι διαθέτει, τον φρουριακό χαρακτήρα και τη διάρκεια λειτουργίας του . Το γεγονός ότι σώζεται σημαντικό μέρος από το ναό και σε ικανοποιητική κατάσταση η δεξαμενή, δείχνει, πως το σπήλαιο εγκαταλείφθηκε πολύ αργότερα από το άλλο του Αγίου Νικολάου , που βρίσκεται στην νότια πλευρά της Βαράσοβας.
Στη βορειοανατολική πλευρά της Βαράσοβας ξεχωρίζει το ασκηταριό των Αγίων Πατέρων . Στο εσωτερικό του σπηλαίου διατηρούνται, σε ορισμένα σημεία, ερειπωμένοι τοίχοι, χτισμένοι με λίθους και πλίνθους. Το σπήλαιο ήταν ζωγραφισμένο , αλλά από την πολύχρονη εγκατάλειψη καταστράφηκαν τα περισσότερα επιχρίσματα . Σήμερα σώζονται τέσσερις παραστάσεις που παρουσιάζουν μεγάλες φθορές αλλά και μεγάλο εικονογραφικό ενδιαφέρον.
Μισή ώρα πάνω από τη Βασιλική, σε χαμηλό λοφίσκο , νοτιοανατολικά της Βαράσοβας , υψώνονται τα ερείπια Βυζαντινού ναού , που κατά την παράδοση ήταν αφιερωμένος στον άγιο Δημήτριο . Ο ναός αυτός παρουσιάζει μεγάλο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρων . Σχεδιασμένος από αρχιτέκτονα που είχε έντονη την αίσθηση της ισορροπίας και κατασκευασμένος από μαστόρους με επιμέλεια και καλαισθησία , διατηρεί μέχρι σήμερα, μέσα από τα ερείπια του , την αρμονική σύνδεση γραμμών , γωνιών και τόξων. στους τοίχους του Ιερού , βόρεια και νότια , διατηρούνται μέχρι σήμερα ηχεία για την ακουστική του χώρου.
Ξεκινώντας από το Περιθώρι και από το Γαλατά και ανηφορίζοντας τη δυτική πλαγιά της Βαράσοβας , ύστερα από πορεία μιας ώρας, φτάνει κανείς σ' ένα χωριό με πανύψηλα δέντρα και νερά . Πάνω από τη μικρή αυτή « όαση » βρίσκεται ερειπωμένο τα μοναστήρι του Αγίου Πέτρου . Σώζεται ο μαντρότοιχος της αυλής ( 15 χ 24 μέτρα ) και ερείπια μονόχωρου δρομικού ναού με τρίπλευρη αψίδα. Από την τοιχογραφία το μνημείο χρονολογείται στην υστεροβυζαντινή περίοδο και είναι το μόνο από τα μοναστήρια της Βαράσοβας που διασώζει τον περιτειχισμένο περίβολο.
Αναρρίχηση
Η Βαράσοβα θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα αναρριχητικά βουνά της Ελλάδας αφού το μέρος μπορεί να ικανοποιήσει και τους πλέον απαι- τητικούς αναρριχητές. Γιαυτό, κάθε άνοιξη, που οι θερμοκρασίες των ασβεστολιθικών βράχων είναι ιδανικές, πολλοί ορειβατικοί σύλλογοι αλλά και μεμονωμένες ομάδες ορειβατών από την Ελλάδα και το εξωτερικό απολαμβάνουν τις ορειβατικές διαδρομές. Προς τα δυτικά της Βαράσοβας το ύψος και η πλαγιά της επιτρέπει την ελεύθερη πτήση με αλεξίπτωτο πλαγιάς.
Πηγές:
Ιστότοπος: "Υπουργείο Πειρβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής"
http://www.minenv.gr/1/12/121/12103/viotopoi/g2310005.html
Ιστότοπος: "galatas.gr (Γαλατάς Αιτωλοακαρνανία)"
http://www.galatas.gr/B%CE%91%CE%A1%CE%91%CE%A3%CE%9F%CE%92…
Ιστότοπος: "Ευηνοχώρι - Καλυδώνα"
http://www.evinochori-kalidona.gr/…/201…/2010-09-29-21-07-35
Το όρος Βαράσοβα α) σε ζωγραφική αναπαράσταση και β) φωτογραφία. Δε γνωρίζω χρονολογίες. Πηγή: delcampe.net

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου