Όπου κατασκευάζονταν οι ιερές λύρες του Ορφέως…
Οι Τούρκοι οργανώνουν
εκδρομές με… 4Χ4
για να την επισκεφθούν οι τουρίστες!
Του Γιώργου Λεκάκη
Η αρχαία ελληνική πόλις Λυρόπη ήταν αίνιγμα.
Για πολύ καιρό, μια πόλις-φάντασμα…
Μια πόλις της Μ. Ασίας, στην Πισιδία[1] ή την Παμφυλία (ανάλογα των εκτάσεων αυτών των επαρχιών κατά καιρούς).
Την αναφέρει ο Πτολεμαίος, μεταξύ των πόλεων της Τραχείας Κιλικίας.
Αλλά η Λυρόπη μας παραπέμπει στην λύρα, κι η λύρα στον Ορφέα και ακολούθως στα ορφικά / καβείρια μυστήρια. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, να ήταν ένα σημαντικό κέντρο αυτής της πανάρχαιας θρακικής λατρείας, που γι’ αυτόν τον λόγο, όπως όλα τα αντίστοιχα καβείρια κέντρα, ατόνισαν, σβήστηκαν, χάθηκαν…
Απ’ ό,τι δείχνει το όνομά[3] της, είναι τόπος κατασκευής λυρών - ίσως των ιερών λυρών των ορφικών μουσικών… Ίσως οι τεχνίτες-οργανοποιοί της πόλεως, κατείχαν κάποιο κληρονομικό δικαίωμα κατασκευής αυτών των λυρών, για λόγους που ακόμη δεν ξέρουμε… Άλλωστε έχουν βρεθεί και πολλά μωσαϊκά δάπεδα στην πόλη, με θέματα σχετικά με τον Ορφέα![4]
 |
| Η αρχαία Αγορά της Λύρβης! |
Σώζονται νομίσματα αυτής, των ρωμαϊκών χρόνων, εποχής του Αλεξάνδρου Σεβήρου, μετά της επιγραφής ΛΥΡΒΕΙΤΩΝ, από τα οποία μαθαίνουμε πως στην πόλη άκμαζε η λατρεία του Ηλίου, του Ερμού, τουΆρεως, του Ασκληπιού, της Αθηνάς, και αργότερα και του Σεράπιδος!
Στα βυζαντινά χρόνια αναφέρεται από τον Ιεροκλή[5] ως μία των 47 πόλεων της επαρχίας Παμφυλίας. Στα Εκκλησιαστικά Χρονικά, ως μία των υπό τον μητροπολίτη Παμφυλίας 15-16 επισκοπών. Ο επίσκοπος Λύρβης, υπαγόμενος στην αρχιεπισκοπή Σίδης, αναφέρεται μέχρι τον 12ο-13ο αιώνα.[6] Είναι γνωστοί δύο επίσκοποί της: Ο Γάιος / Κάιος / Σάιος[7], που παρευρίσκεται στην Α΄ Οικουμ. Σύνοδο, της Κωνσταντινούπολης το 381, και ο Ταυριανός, στο πρώτο συμβούλιο της Εφέσου το 431.[8] Από το 1875, η μητρόπολη της Λύρβης / Lirbe ήταν «τιμητική επισκοπή» της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Συγκαταλεγόταν ως έδρα επισκόπου της Καθολικής Εκκλησίας. Ο τίτλος δεν αποδίδεται πλέον, από την 1η Δεκεμβρίου 1965.
Η τοποθεσία αυτής δεν ήταν εξακριβωμένη. Κατά κάποιους έκειτο στην κοιλάδα του Ευρυμέδοντος. Κατ’ άλλους, προς ανατολάς του Μέλανος ποταμού. Κατά τον Head, στις περιφέρειες των λιμνών Καραλίτιδος (νυν Scegud-Goel[9]) ή Τρωγίτιδος (νυν Sigh-la Goel), όχι μακριά από τις πόλειςΚαραλλία, Κάση και Κολυβρασσό.
Ερείπιά της ευρέθησαν στις ανασκαφές του Asarkale, νοτιοανατολικά του Kiesme, μαζί με επιγραφές, τάφους και τα ερείπια μιας βυζαντινής εκκλησίας.[10]
Σήμερα ανήκει στην επαρχία Ικονίου.
 |
| Αρχαία ερείπια της Λύρβης. |
Πέρα από τα πεπατημένα μονοπάτια, επάνω στο βουνό του Ταύρου, βρίσκονται τα γραφικά απομεινάρια της αρχαίας Λύρβης. Μόλις λίγα χρόνια πριν, η αρχαία αυτή πόλη δεν ήταν προσβάσιμη για το κοινό. Επιπροσθέτως, ακόμη και η ταυτοποίηση αυτής της πόλης και το όνομά της είχαν εγείρει αμφιβολίες ανάμεσα στους ερευνητές. Πρόσφατα όμως, ο δρόμος που οδηγεί στην πύλη της Λύρβης φτιάχτηκε και τα ερείπια προσεγγίζουν ολοένα και περισσότερους τουρίστες, οι οποίοι φθάνουν εκεί με εκτός δρόμου οχήματα, σαν κι αυτά που χρησιμοποιούνται για… σαφάρι.
Η Λύρβη βρίσκεται μακριά από την ακτή της Μεσογείου, όμως η εξαιρετικά διατηρημένη αγορά της και η γραφική τοποθεσία στην μέση του δάσους κάνει το ταξίδι σου εκεί μια εντυπωσιακή εμπειρία…
Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για την ιστορία αυτής της πόλης. Μάλιστα, το ότι δεν έχουμε ακριβή ταυτοποίηση είναι γιατί δεν υπάρχουν αρχαίες πηγές που να δίνουν πληροφορίες για τον οικισμό. Μέχρι πρόσφατα, όλοι πίστευαν πως αυτά τα ερείπια ήταν ό,τι απέμεινε από μια πόλη που ονομαζότανΣελεύκεια, στην Παμφυλία. Την δεκαετία του 1980 όμως, ο Γερμανός λόγιοςJohannes Noll υποστήριξε πως αυτά είναι τα ερείπια της Λύρβης και πως η Σελεύκεια ήταν άλλη πόλη, η οποία βρισκόταν κοντά στην ακτή της Μεσογείου.
Παρ’ όλα αυτά, αν κάποιος υποθέσει πως τα διατηρημένα κτίσματα μπορούν να ταυτοποιηθούν ως κτίσματα της Σελεύκειας, η ίδρυση της πόλης θα πρέπει να έγινε από τον Σέλευκο Α’ τον Νικάτορα, έναν από τους στρατηγούς και διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στο τέλος του 4ουαιώνα π.Χ. το βασίλειό του περιέκλειε ολόκληρην την Μικρά Ασία, όπου τουλάχιστον πέντε πόλεις με το όνομα Σελεύκεια είχαν ιδρυθεί εκείνην την περίοδο!
Κάποιος θα μπορούσε επίσης να δεχθεί και την τρίτη εκδοχή: Ίσως η Σελεύκεια να εκτίσθη επάνω στην Λύρβη.
Σε κάθε περίπτωση, αναμένεται να ακουστούν πολλά περισσότερα για τη Λύρβη/Σελεύκεια στο μέλλον, όταν κάποιες σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις θα γίνουν εκεί διευκολύνοντας την ταυτοποίηση της πόλης και ρίχνοντας φως στην ιστορία της.
Αρχαιολογική έρευνα
Την περίοδο από το 1972 - 1979 διεξήχθη αρχαιολογική έρευνα στην Λύρβη από μια ομάδα στην οποία επί κεφαλής ήταν ο καθηγητής Jale Inan. Από τότε, δυστυχώς, δεν έχει γίνει κάποια νέα άλλη έρευνα. Ένα ενδιαφέρον εύρημα που σχετίζεται με την Λύρβη ήταν η ταυτοποίηση αρχαίων επιγραφών στην «γλώσσα της Σίδης» ((αρχαία ελληνική διάλεκτος), της αρχαίας ελληνικής πόλεως στην νότια ακτή της Μικράς Ασίας. Αυτές οι επιγραφές υποδηλώνουν πως η Λύρβη κατοικήθηκε από ανθρώπους ίδιας προέλευσης με αυτούς που κατοίκησαν την Σίδη – άρα αρχαίους Έλληνες εκ Κύμης!
Αξιοθέατα
Τα απομεινάρια των κτισμάτων της Λύρβης χρονολογούνται από την ελληνική, ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο. Το πιο εντυπωσιακό κτίσμα της πόλεως είναι η Αγορά, η οποία θεωρείται η πιο καλοδιατηρημένη κατασκευή στην Παμφυλία! Ακόμη, υπάρχουν απομεινάρια από προπύργια, λουτρά, ναούς, δεξαμενές, τάφους και μια εκκλησία. Η αγορά, το πολιτικό και εμπορικό κέντρο της Λύρβης, είναι μια ορθογώνια πλατεία, που κάποτε ήταν περιστοιχισμένη από κίονες δωρικού και ιωνικού ρυθμού και διώροφα κτίρια. Έξι πύλες τότε οδηγούσαν στην αγορά. Κτίστηκε τον 2ο αιώνα π.Χ. και ανοικοδομήθηκε δις αργότερα, τον 4ο - 5ο αιώνα μ.Χ. Πολλά από τα δωμάτια της αγοράς ήταν διακοσμημένα με μωσαϊκά πατώματα. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Αττάλειας εκτίθενται σήμερα δύο όμορφα δείγματα από αυτά τα μωσαϊκά, τα οποία απεικονίζουν τους Επτά Σοφούς της Ελλάδας και τον Ορφέα (όπως προείπα)!
Στην βόρεια πλευρά της αγοράς υπήρχε μια βιβλιοθήκη και μιαπλατεία/εξέδρα, στην οποία συνηθίζονταν να γίνονται οι πολιτικές συζητήσεις.
Στην ανατολική πλευρά βρισκόταν ένα ωδείο, το οποίο στα αρχαία χρόνια ήταν εξοπλισμένο με ξύλινους πάγκους. Δίπλα από το ωδείο εκτεινόταν μια σειρά από μαγαζιά.
Στην βορειοδυτική γωνία υπάρχουν τα ίχνη ενός παρεκκλησιού των βυζαντινών χρόνων.
Δίπλα στην αγορά και πάνω στην πλαγιά του βουνού που βρίσκεται πάνω από την πλατεία υπάρχουν κι άλλα οικοδομήματα. Χάρις στην συγκεκριμένη τοποθεσία της, μακριά από την ακτή και επάνω στα βουνά, η Λύρβη δεν έπεσε θύμα όσων συνήθιζαν να αρπάζουν… οικοδομικά υλικά. Ανάμεσα στο πυκνό δάσος, μπορεί να παρατηρήσει κανείς διάφορα αρχαία οικοδομήματα όπως εκκλησίες, ναοί, κατοικίες, ακόμη και πεσμένες στήλες και μυλόπετρες σε διαφορετικά επίπεδα διατήρησης.
Συμβουλές για τους επισκέπτες
Η είσοδος για τα ερείπια της Λύρβης είναι δωρεάν και η περιοχή της αρχαίας πόλης δεν είναι περιφραγμένη. Το να περιπλανιέται κάποιος στην Λύρβη είναι μια ευχάριστη εμπειρία ακόμη και τις ζεστές ημέρες, καθώς τα ερείπια είναι διάσπαρτα στη δασώδη βουνοπλαγιά.
Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα στην Λύρβη ήρθαν στο φως στην διάρκεια των ανασκαφών της δεκαετίας του 1970 και σήμερα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αττάλειας. Αρκετά επίσης εκτίθενται και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σίδης.
Εάν ταξιδεύεις στην Λύρβη με δικό σου μέσον μεταφοράς κάνε δυο στάσεις στην διάρκεια του ταξιδιού:
- Ακριβώς πίσω από το κέντρο του Manavgat, όπου ο ομώνυμοςκαταρράκτης (Manavgat Selalesi)
και
- Υψηλά στα βουνά, κοντά στην Λύρβη και ορατά από τον δρόμο, υπάρχουν καλοδιατηρημένα τμήματα από το υδραγωγείο (ρωμαϊκών χρόνων), το οποίο παρείχε στην Σίδη νερό από τα βουνά!
Με συγκοινωνία: Μικρά λεωφορεία πάνε από το Manavgat στο BucakSeyhler, ένα χωριό από το οποίο μπορείς να περπατήσεις έως την Λύρβη (απόσταση μόλις 2,5 χιλιόμετρα).
Με αυτοκίνητο: Από το 2012 υπάρχει άσφαλτος που οδηγεί από την ακτή στην Λύρβη. Η απόσταση από το Manavgat έως την Λύρβη είναι περίπου 16 χιλιόμετρα.
Οργανωμένα: Στην Σίδη οργανώνονται ημερήσια «σαφάρι με τζιπ» με ενδιάμεσες στάσεις στην Λύρβη και στο αρχαίο υδραγωγείο.
ΠΗΓΕΣ: Διονύσιος Περιηγ. 858, Πτολεμαίος, V, 5, S, Ιεροκλής.
Πετρίδης Σ. Catholic Encyclopedia, 1910.
Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013.
ΑΠΟΔΟΣΗ: Α. Γ. Λεκάκης. Σχόλια: Γ. Λεκάκης / ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
ΔΕΙΤΕ βίντεο για την αρχαία ΛΥΡΒΗ, ΕΔΩ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[2] Οι Τούρκοι – παρακάμπτοντας εντέχνως την… Λυρόπη - λένε πως λέξις Λύρβη προέρχεται από την λουβική γλώσσα, δηλ. την αρχαία λυδιακή, που είναι πελασγική, και η οποία χρησιμοποιείτο από τους αυτόχθονες της Μικράς Ασίας, πριν την επικράτηση της κλασσικής αρχαίας ελληνικής στην περιοχή. Η λυδική προέλευση του ονόματος της πόλεως, ίσως, λένε, υποδεικνύει την ύπαρξη του οικισμού εκεί ήδη από την 2η χιλιετία π.Χ. Όμως αυτή η θεωρία δεν έχει επιβεβαιωθεί για την ώρα από την αρχαιολογική έρευνα.
[3] Λυρόπη = τόπος κατασκευής λυρών > λυροποιία = η τέχνη της κατασκευής λύρας, λυροποιός = ο τεχνίτης, κατασκευαστής λύρας.
[6] Βλ. Notitiae episcopatuum.
[7] Εάν πραγματικά το όνομα του ιερέως είναι Σάιος, τότε συνδέεται με τους Σάιους ιερείς του Άρεως, της Σαμοθράκης, αφού λατρεία του Άρεως εντοπίζεται και στην Λύρβη.
[8] Βλ. Le Quien, Oriens christianus, I, 1009. Κατά την ίδια πηγή, ο Ζέξιος δεν ήταν επίσκοπος Λύρβης, αλλά των Συέδρων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου