Λαογραφία του έντεχνου λαϊκού λόγου. Παράδοση και Νεωτερικότητα,

                                                                    Του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ Ν. ΔΟΥΛΑΒΕΡΑ

         

   Βασικός στόχος του συγγραφέα στον παρόντα Α΄ τόμο είναι να επικαιροποιήσει και να διευρύνει κατά το δυνατόν την υπάρχουσα επιστημονική γνώση, σε θέματα του έντεχνου λαϊκού λόγου, σε θέματα δηλαδή της λαϊκής Λογοτεχνίας, βασιζόμενος σε πλούσια ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, που καταχωρίζεται στο τέλος κάθε ενότητας. 

Στην εξέταση αυτή η παράδοση συναντά την νεωτερικότητα και αναδεικνύεται με τον τρόπο αυτόν η συνέχεια του λαϊκού πολιτισμού.

      Το βιβλίο, που προλογίζει ο Ομότιμος Καθηγητής των Πανεπιστημίων Αθηνών και Ιωαννίνων και Πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας Μ.Γ.Μερακλής,  αποτελείται από έξι ενότητες:
Η πρώτη ενότητα εξετάζει το αίνιγμα, τον ορισμό του, τα βασικά και τα λαογραφικά στοιχεία του, τον σκοπό του, τη σχέση του με την παροιμία, τα συναφή είδη και την κατάταξή τους.

        Η δεύτερη ενότητα ερευνά τον ορισμό των επωδών, την ιστορική αναδρομή, το λεκτικό και μη λεκτικό μέρος τους, τη χρήση τους, την παρουσία αριθμητικών σε αυτές, τον έμμετρο ή ρυθμικό χαρακτήρα, την ταξινόμησή τους και τους επιτελεστές αυτών.

Η τρίτη ενότητα μελετά τις ευχές και τις κατάρες, τον ορισμό τους, τη δύναμή τους, τις μονολεκτικές ευχές και κατάρες, την αναίρεση της κατάρας, το Ευχολόγιον της Εκκλησίας, την κατάρα ως όπλο της γυναικείας αδυναμίας, τις ευχές και τις κατάρες στον έντεχνο λαϊκό λόγο, την κατάταξη των ευχών και των καταρών, τα συναφή είδη προς τις ευχές, τα συναφή είδη π-ρος τις κατάρες.

Στην τέταρτη ενότητα γίνεται λόγος για την έννοια και τον ορισμό των παροιμιών, για την προέλευσή τους, τη διάκριση των παροιμιακών ειδών, την ποιητικότητα του παροιμιακού λόγου, τις αντώνυμες (αντιφατικές) και συνώνυμες παροιμίες, τους πλατυσμούς παροιμιών, τη σχέση παροιμίας με το αίνιγμα και το παραμύθι, για τον παροιμιακό λόγο σε λογοτεχνικά κείμενα, την παροιμία και το δημοτικό τραγούδι, τις άσεμνες παροιμίες, την κατάταξη των παροιμιακών κειμένων, το διεθνές σύστημα κατάταξης παροιμιών του Φιλανδού Matti Kuusi, τη λειτουργικότητα των παροιμιών στην εποχή μας, τις anti-proverbs (αντι-παροιμίες), τη δημιουργία νέων παροιμιών και την αξία των παροιμιών.

Στην πέμπτη ενότητα εξετάζονται ο ορισμός του δημοτικού τραγουδιού, ο τρόπος δημιουργίας του, ο αριθμός (η ποσότητα) των δημοτικών τραγουδιών, οι ρίζες τους και η καταγωγή τους, η περίοδος ακμής τους, οι κατηγορίες τους, το περιεχόμενό τους κατά κατηγορία, η υπεροχή της δημοτικής ποίησης, τα βασικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών, η συνέχειά τους και οι σχετικές απόψεις, άλλες τραγουδιστικές εκφράσεις του λαού στον 19ο και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα (Επτανησιακή και Αθηναϊκή καντάδα και ρεμπέτικο τραγούδι), η δημοτική μουσική, οι παραδοσιακοί χοροί, η επίδραση του δημοτικού τραγουδιού στη νεοελληνική λογοτεχνία και οι κυριότερες συλλογές δημοτικών τραγουδιών.

Η τελευταία έκτη ενότητα περιλαμβάνει σύγχρονες μορφές του έντεχνου λαϊκού λόγου, όπως: Ποιήματα από λαϊκούς ποιητές και ποιητάρηδες, έντυπη λαϊκή ποίηση και έντυπη λαϊκή επιστολογραφία, ποίηση του στρατώνα, συνθήματα και τραγούδια των γηπέδων, πολιτικά συνθήματα σε συλλαλητήρια και πολιτικές συγκεντρώσεις, έμμετρα συνθήματα τοίχων (Graffiti), διαφημιστικά συνθήματα, λαϊκά επιτύμβια επιγράμματα, έμμετρα και μη έμμετρα συνθήματα σε μπλουζάκια (T-shirt massages), λαϊκές επιγραφές και ονόματα σε ελληνικά αυτοκίνητα, δίστιχα του λαϊκού ημερολογίου και βιβλιαράκια του έρωτα και της αγάπη. Ακολουθούν τα Περιεχόμενα στα Αγγλικά και πλούσιο  Γενικό Ευρετήριο.

Η έκδοση αυτή αποτελεί εξαιρετική συμβολή στη μελέτη του παραδοσιακού άυλου πολιτισμού μας, επικαιροποιεί και διευρύνει πράγματι τις γνώσεις μας γι’ αυτόν με πλούσια βιβλιογραφία και επισημαίνει τις σύγχρονες εκφράσεις   του, που αποτελούν και τη συνέχειά του.